عمل سزارین چه عوارضی دارد؟

سزارین چیست؟

عمل سزارین یکی از روشهای تولد نوزاد است به این صورت که بر روی شکم مادر و رحم یک برش توسط جراح متخصص زنان و زایمان داده می شود و نوزاد متولد می گردد. طبیعتا از آنجائیکه سزارین جزو عمل های جراحی محسوب می شود، می تواند برای مادر عوارض روحی و جسمی نیز داشته باشد. علیرغم این عوارض، به دلیل تمایل بیشتر مادران باردار، و توجه نکردن آنها به احتمال بروز عوارض عمل سزارین، این عمل رایج ترین روش تولد نوزاد در ایران محسوب می شود.

عوارض جسمی سزارین چیست؟

بخشی از عوارض زایمان سزارین عوارضی هستند که به صورت های مختلف از جمله انواع درد، عفونت و یا درگیری قسمت های مختلف بدن رخ می دهند و ما از آنها به عنوان عوارض جسمی زایمان سزارین یاد می کنیم. علاوه بر عوارض جسمی سزارین می تواند عوارض روحی و فکری نیز در بر داشته باشد که در بخش بعدی به آن اشاره خواهد شد.

1- احتمال بروز عفونت رحم در سزارین به دلیل برش دادن ناحیه شکم و رحم نسبت به زایمان طبیعی بیشتر است
2- بروز عفونت ادرار: در حین عمل سزارین ممکن است دستگاه ادرار دچار آسیب شده و در نتیجه احتمال عفونت ادرار پس از سزارین وجود دارد
3- افزایش میزان خونریزی: به طور معمول میزان خونریزی در زایمان سزارین دو برابر زایمان طبیعی است. به همین علت در اثر از دست رفتن خون زیاد از بدن مادر هنگام زایمان سزارین، ممکن است لازم شود تا به مادر خون تزریق شود و این عمل هرچند با احتمال خیلی کم اما ممکن است خطراتی برای مادر به همراه داشته باشد.
4- عوارض ناشی از بیهوشی: در فرایندهای درمانی همواره سعی می شود در موارد غیر ضروری از بیهوشی اجتناب شود. چرا که عوارض خاص خود را در پی دارد. در عمل سزارین اما پزشک متخصص زنان ناچار به اقدام به بیهوشی است.
5- عفونت محل بخیه: همواره بعد از جراحی ها خطر عفونت کردن محل بخیه یکی از چالش های پیش روی بیماران است. عمل سزارین نیز از این قائده مستثنی نبوده و باید به دقت به دستورات پزشک متخصص زنان در خصوص مراقبت و بهداشت محل بخیه پس از عمل سزارین عمل کرد.
6- بروز یبوست: یکی از عوارض جانبی داروهای بیهوشی یبوست است. اگرچه این عارضه شامل حال همه افراد نمی شود اما باید احتمال بروز آن را نیز در نظر داشت و در صورت بروز با پزشک متخصص مشورت کرد. در این موارد از مصرف خود سرانه دارو پرهیز کنید.
7- پارگی رحم در حاملگی های بعدی: این احتمال وجود دارد که در حاملگی های بعدی محل بخیه ها باز شود و رحم دچار پارگی گردد. بروز این عارضه به عوامل متعددی بستگی دارد از جمله فاصله بین دو بارداری، شرایط سنی و شرایط جسمانی مادر.
8- چسبیدن جفت به محل بخیه: در مادرانی که زایمان سزارین داشته اند این احتمال وجود دارد که در بارداری بعدی جفت به محل بخیه سزارین قبلی بچسبد. در این موارد این احتمال وجود دارد که ناچار به برداشتن رحم شوند. برای اینکه بدانید شما تا چه میزان در معرض این خطر هستید باید با پزشک متخصص زنان و زایمان مشورت نمایید.
9- مدت زمان بستری شدن در بیمارستان: افرادی که زایمان سزارین را تجربه می کنند نسبت به افرادی که زایمان طبیعی دارند به طور معمول زمان بیشتری برای بستری شدن در بیمارستان نیاز دارند. این امر هم به لحاظ بهداشت جسمی و هم به لحاظ بهداشت روحی روانی می تواند بر روی مادران تاثیرگذار باشد و در عین حال هزینه های بیشتری نیز برای خانواده در بر خواهد داشت.
10- اجبار برای سزارین در زایمان های بعدی: افرادی که زایمان اول خود را به روش سزارین انجام می دهند بیشتر از سایر مادران ممکن است مجبور شوند زایمان های بعدی را نیز به همین روش انجام دهند.
11- عوارض دراز مدت: این احتمال وجود دارد که برخی عوارض بلافاصله ظاهر نشده و طی مدت زمان گاها طولانی پس از انجام سزارین بروز کنند. از جمله این عوارض می توان به بروز دردهای شکمی، نفخ و یا انسداد روده اشاره کرد.
12- میزان مرگ و میر و تلفات: امنیت مادر و نوزاد در زایمان طبیعی بسیار بیشتر از زایمان سزارین است. آمارها از مقایسه مادر و یا نوزاد در زایمان طبیعی نسبت به سزارین متفاوت هستند ولی امنیت مادر و فرزند در زایمان طبیعی حدود 7 الی 8 برابر سزارین ارزیابی می شود.

عوارض روحی روانی سزارین

همانطور که پیش تر گفته شد زایمان به روش سزارین می تواند عوارضی را در جسم مادر ایجاد کند. علاوه بر این عوارض، ممکن است مادر دچار عوارض و اختلالاتی در خلق، طبع، خواب و فکر خود شود که از آنها به عنوان عوارض روحی و روانی سزارین یاد می کنیم و در این قسمت به شرح آن می پردازیم.
1- احساس خستگی و خواب آلودگی: مادرانی که به روش سزارین زایمان می کنند بیشتر از سایر مادران دچار حس خواب آلودگی و سنگینی می شوند. این حس معمولا به دلیل اثر داروهای بیهوشی است که تا مدتی پس از زایمان در بدن مادر باقی می ماند.
2- افسردگی: بروز حس افسردگی در مادرانی که زایمان سزارین را تجربه می کنند یکی از اختلالات رایج پس از سزارین است. در صورت مواجه شدن با این حالت حتما باید مادر تحت نظر مشاور قرار بگیرد و در غیر این صورت ممکن است برطرف نشده و تا مدتها ادامه داشته باشد.
3- انزوا: یکی از حس هایی که ممکن است پس از سزارین برای مادران رخ دهد حس انزوا و جدایی است. در این مورد نیز باید با مشاور متخصص مشورت شود.
4- کاهش حس زنانگی: برخی از مادران پس از سزارین با این حس مواجه می شوند که دچار کاهش زنانگی شده اند.
5- نا امیدی و شکست
6- احساس ضعف: گاهی مادران حس می کنند که دیگر توانایی سابق را ندارند و نمی توانند تسلط قبلی را بر انجام امور داشته باشند.
7- ترس از بیهوشی: ممکن است پس از سزارین ترس از بیهوشی در مادر ایجاد شود. این امر بستگی به نوع تجربه بیمار از حالت بیهوشی که برای زایمان تجربه کرده و همچنین تجربه بیمار در زمان خروج از بیهوشی دارد.
8- ترس از جراحی: از آنجائیکه زایمان سزارین نیز یکی از انواع جراحی است، ممکن است پس از آن بیمار دچار ترس از جراحی شود. این امر نیز مانند مورد قبل بستگی به نوع تجربه مادر از جراحی یا همان زایمان انجام شده دارد. در این موارد مراجعه به مراکز مجهز و خوب و همچنین پزشک متخصص زنان با تجربه تاثیر به سزایی در شکل گیری تجربه مادران از جراحی و بیهوشی خواهد داشت.
9- رابطه عاطفی مادر و نوزاد: عوارض بیهوشی و درد های بعد از انجام عمل سزارین باعث می شود که معمولا مادران نتوانند ارتباط عاطفی خود را با نوزاد در روزهای بعد از زایمان کامل کنند. در کل ارتباط عاطفی بین مادر و نوزاد در زایمان های طبیعی بهتر و کامل تر است.

عوارض زایمان سزارین برای کودک

1- اثر داروهای بیهوشی: در دوره بارداری هر دارویی که توسط مادر مصرف شود می تواند اثراتی روی جنین نیز داشته باشد. به همین دلیل است که در دوران بارداری هرگونه تجویز دارویی باید صرفا تحت نظر پزشک متخصص زنان انجام شود. داروهای بیهوشی نیز از این قائده مستثنی نیستند و ممکن است برای جنین عوارضی به همراه داشته باشند.
2- مشکلات تنفسی: نوزادانی که به روش سزارین متولد می شوند بیشتر از سایر نوزادان در معرض مشکلات تنفسی هستند.
3- بروز شکستگی و فلج: احتمال بروز صدمات جنینی از جمله شکستگی استخوانها و فلج شدن در زایمان طبیعی به مراتب کمتر از زایمان به روش سزارین است.
4- میزان مرگ و میر: همانطور که قبلا هم گفته شد امنیت نوزاد در برابر مرگ و میر در زایمان طبیعی بسیار بیشتر از تولد به روش سزارین است
بنابر آنچه گفته شد زایمان به روش سزارین تنها در حالتی که امکان زایمان طبیعی برای مادر وجود نداشته باشد و یا زایمان طبیعی برای مادر خطرات جدی به همراه داشته باشد، متخصصین زایمان سزارین را به خانم های باردار پیشنهاد می دهند. در واقع به ندرت افرادی وجود دارند که عوارض و خطرات زایمان طبیعی برای آنها بیشتر از زایمان سزارین باشد. اما باید توجه داشت که نمی توان گفت زایمان طبیعی هیچ عارضه ای برای مادر در بر ندارد و همواره گفته می شود عوارض آن کمتر و مزایای آن بسیار بیشتر است. برای روشن شدن موضوع، دکتر ویدا یوسفیان جراح و متخصص زنان و زایمان در شهرک غرب، به عوارض زایمان طبیعی اشاره کرده و راهکارهایی در خصوص آن ارائه می دهند.

عوارض زایمان طبیعی

زایمان به روش طبیعی بهترین روش برای به دنیا آوردن نوزاد در تمام دنیا محسوب می شود. با این وجود هم نمی توان گفت 100 درصد بدون عارضه است و هم نکاتی وجود دارد که بعد از زایمان باید به آن توجه شود.

1- پارگی پرینئال یا میاندوراه: بین واژن و مقعد بافت نرمی وجود دارد که به آن پرینیوم یا میاندوراه گفته می شود. در هنگام زایمان و زمان خروج نوزاد از بدن مادر این بافت کشیده می شود تا خروج نوزاد میسر شود و در بعضی موارد این بافت هنگام خروج نوزاد دچار پارگی می شود. البته اقداماتی وجود دارد که با دانستن و انجام دادن آنها در کنار بهره گیری از حضور پزشک متخصص زنان و زایمان با تجربه، احتمال بروز پارگی پرینئال به حداقل می رسد از جمله:
a. پرهیز از اپیزیوتومی: اپیزیوتومی یه برش است که با بی حسی موضعی در محل پرینه یا میاندوراه ایجاد می شود تا خروج نوزاد را راحتتر کند.
b. انجام زایمان به صورت ایستاده: این کار باعث کاهش فشار بر ناحیه عضلات لگنی می شود.
c. استفاده به جا و به اندازه از داروهای ضد درد: در صورت استفاده بی مورد از این داروها، مادر متوجه میزان فشار وارده بر عضلات خود نمی شود و نمی تواند در مورد میزان و زمان فشاری که برای خروج نوزاد اعمال می کند تصمیم درستی بگیرد
d. استفاده از کمپرس گرم: گرم کردن ناحیه پرینه باعث نرم شدن و انعطاف بیشتر آن شده و احتمال بروز پارگی را کاهش می دهد.
e. عدم استفاده بی مورد از فورسپس: فورسپس نام وسیله ای است که برای بیرون کشیدن نوزاد از بدن مادر به کار می رود.
2- آسیب عضلات کف لگن: به علت فشار و کشیدگی احتمال وجود آسیب در عضلات کف لگن برای مادران وجود دارد. بروز این آسیب به اندازه نوزاد و شرایط فیزیکی و توان جسمی مادر نیز بستگی دارد. در صورتی که این آسیب به درستی تشخیص داده شود به کمک فیزیوتراپی و تجویز دارویی به راحتی قابل درمان است و جای هیچ نگرانی وجود ندارد.
3- پرولاپس احشاء لگنی: در برخی موارد به دنبال بروز آسیب در عضلات کف لگن پرولاپس احشاء لگنی بروز می کند. منظور از احشاء لگن مثانه، رحم و روده بزرگ است که در اثر آسیب به عضلات کف لگن دچار افتادگی می شوند. در صورت بروز این مورد نیز معمولا فیزیوتراپی تجویز می شود.
4- درد مداوم در واژن
5- پرولاپس بند ناف

پاسخ به سوالات کاربران
1– پرسش: در صورت عفونت زخم و افتادگی برش شکم چه باید کرد؟
پاسخ: در صورت بروز این مشکل سریعا با پزشک متخصص زنان و زایمان مشورت کنید و از هرگونه اقدام و درمان خود سرانه پرهیز نمایید.

2-پرسش: خونریزی سزارین بیشتر است یا خونریزی در زایمان طبیعی؟
پاسخ: مادر در زایمان طبیعی حداکثر حدود نصف سزارین خون از دست می دهد. به همین دلیل خطر مواجه شدن با کم خونی در زایمان طبیعی بسیار کمتر از سزارین است.

3-پرسش: آیا تنگ کردن واژن بعد از زایمان طبیعی امکان پذیر است؟
پاسخ: بله. در صورتی که واژن پس از مدتی بعد از انجام زایمان به اندازه و حالت طبیعی خود باز نگردد به روشهای مختلفی می توان آن را ترمیم کرده و تنگ نمود. عمل پرینورافی یکی از این روشها می باشد.

4-پرسش: علت لخته شدن بعد از سزارین چیست؟
پاسخ: عمده ترین عامل زمینه ساز در این مورد ژنتیک است. اما افزایش استروژن طی بارداری و عدم تحرک مادر پس از زایمان احتمال بروز آن را افزایش می دهد.

5- پرسش: چگونه می توان از افتادگی رحم پیشگیری کرد؟
پاسخ: بهترین روش استفاده از ورزش درمانی و حرکات ورزشی خاص و تقویت عضلات لگن است.

6-پرسش: جراحی افتادگی رحم با لیزر چگونه است؟
پاسخ: با استفاده از دستگاهها لیزر ژولیت و لیزر مونالیزا تاچ که مستقیما به داخل واژن دسترسی دارند انجام می شود.

7-پرسش: عوارض سزارین با بی حسی بیشتر است یا بیهوشی؟
پاسخ: کاملا بستگی به شرایط فیزیکی و جسمی مادر دارد و باید قبل از زایمان توسط پزشک متخصص زنان و زایمان تشخیص داده شود.

8-پرسش: چسبندگی جفت چیست؟
پاسخ: چسبندگی جفت به معنای فرو رفتن رگهای خون رسان و بخشی از بافت جفت در دیواره رحم است. این عارضه باعث می شود که جفت پس از زایمان از دیواره رحم جدا نشده و به آن چسبیده باقی بماند.

مقاله های بیشتر برای مطالعه:

1-جلوگیری از افتادگی رحم و مثانه بعد از زایمان طبیعی

2-تنگ کردن واژن به همراه لابیاپلاستی

3- لابیاپلاستی