واژینیسموس از دیدگاه روانشناسی

واژینیسموس در واقع نوعی اختلال در ماهیچه های واژن است که هنگام دخول به صورت غیر ارادی منقبض شده و باعث درد و ناراحتی می شود. اما واژینیسموس از دیدگاه روانشناسی نگاه گسترده تری به این ماجرا دارد.

عوامل روانی مرتبط با واژینیسموس به طرق مختلف در ایجاد آن نقش دارند. به عنوان مثال، تجربیات ناخوشایند از رابطه جنسی قبلی، ترس های حک شده در ضمیر ناخودآگاه، ساختارهای اجتماعی سخت، قوانین اخلاقی، تابوها، گناه، شرم، تصورات نادرست در مورد تمایلات جنسی و ترس از ورود آلت تناسلی به بدن می تواند منجر به اضطراب، هراس و انقباض شود.

در ادامه علل و راه های درمان را با توجه به نظریه های روانشناسی بررسی خواهیم کرد.

همچنین شاید دوست داشته باشید بخوانید: درمان تنگی واژن و عدم دخول

علل ایجاد واژینیسموس از دیدگاه روانشناسی

عضلات لگن به طور عادی، به عنوان یک مکانیسم دفاعی عمل می کند؛ علاوه بر این، تجربیات دوران کودکی مانند سوء استفاده، خشونت خانگی، و رفتار خشن والدین می تواند ترس و اضطراب عمیقی ایجاد کند که به صورت واژینیسموس ظاهر می شود.

آموزه های فرهنگی و مذهبی، عدم آموزش جنسی و ترس های مربوط به بارداری و سقط جنین نیز می تواند در ایجاد واژینیسموس مؤثر باشد.

این عوامل می تواند منجر به تشدید حالت اضطراب و ترس شود که می تواند منجر به انقباض غیرارادی عضلات لگن شود و منجر به درد و مشکل در دخول شود.

حمایت روانشناختی برای رفع ترس از رابطه جنسی و اضطراب ها ضروری است، زیرا نقش مهمی در درمان و مدیریت واژینیسموس دارد.

واژینیسموس چیست؟

واژینیسموس وضعیتی است که شامل انقباض غیرارادی عضلات لگن می شود و دخول را دردناک یا غیرممکن می کند.

از دیدگاه روانشناسی، عوامل متعددی در ایجاد واژینیسموس نقش دارند. برخی از این عوامل ممکن است شامل تجربیات ناخوشایند جنسی قبلی و ترس هایی که عمیقاً در ضمیر ناخودآگاه ریشه دارد، باشد.

ترس از دخول در واقع یک اختلال است که باعث شدت در انتقباض عضلات کف لگن می شود و در حقیقت بروز این انقباض کاملاً طبیعی است و حالتی از سیستم دفاعی بدن می باشد.

از نظر روانشناختی، این عوامل می توانند منجر به تشدید حالت اضطراب و ترس شوند که در نهایت منجر به انقباض غیرارادی عضلات لگن می شود.

درمان واژینیسموس از دیدگاه روانشناسی

برای بهبود این وضعیت، مداخلات روانشناختی در مدیریت واژینیسموس بسیار مهم است. هدف این مداخلات شناسایی و حل مشکلات روانی زمینه ای است که می تواند باعث ایجاد این اختلال شود.

ضد شرطی کردن پاسخ ترس به محرک های جنسی، کاهش رفتار اجتنابی، و درگیر شدن در قرار گرفتن تدریجی و طولانی مدت با فعالیت های جنسی، از مهمترین مداخلات روانی هستند.

درمان شناختی رفتاری (CBT) همچنین می تواند نقش مهمی در رسیدگی به اضطراب ها یا ترس هایی که به واژینیسموس کمک می کند، ایفا کند.

علاوه بر این، مشاوره زوجین برای زن و همسرش، از جمله درمان‌ های روان‌ شناختی رایجی هستند که با هدف کمک به زن از نظر روانی و جسمی  برای برقراری رابطه جنسی و رفع هر گونه ترسی که ممکن است از رابطه جنسی داشته باشد، است.

به طور کلی، شناخت تأثیر روانی واژینیسموس و نقش حیاتی مداخلات روان‌شناختی در مدیریت آن، با پرداختن به ترس‌ها، اضطراب‌ها و مسائل روان ‌شناختی عمیقاً ریشه‌ دار که در این وضعیت نقش دارند، مهم است.

عوامل روانی در ایجاد واژینیسموس

از منظر روانشناسی، واژینیسموس می تواند تحت تاثیر عوامل مختلفی قرار گیرد. این عوامل عبارتند از ترس از رابطه جنسی، تصور منفی از خود، تجربیات ناخوشایند جنسی قبلی، تصورات غلط در مورد تمایلات جنسی و کیفیت زندگی جنسی.

از طرف دیگر زندگی در یک ساختار اجتماعی بسیار سختگیرانه، قوانین اخلاقی شدید، و ترس حک شده در ناخودآگاه در مورد رابطه جنسی نیز از دلایل روانشناختی است که ممکن است باعث تشدید واژینیسموس شود.

در صورتی که بعد از مراجعه به پزشک متخصص زنان، با تشخیص واژینیسموس روبرو شدید؛ مراجعه به یک روانشناس و مشاوره می تواند بسیار کمک کننده باشد.

تصورات غلط در مورد تمایلات جنسی و واژینیسموس

تصورات غلط رایج در مورد تمایلات جنسی می تواند تأثیر قابل توجهی بر درک افراد از جنسیت داشته باشد. این باورهای غلط می تواند منجر به احساس بی کفایتی، شرم و اضطراب شود و همچنین منجر به انتظارات غیرواقعی و سوء تفاهم در مورد سلامت جنسی و روابط شود.

• به عنوان مثال، این باور که دیگران بیشتر از شما رابطه جنسی دارند، می تواند احساس فشار را برای برآورده کردن هنجارهای اجتماعی درک شده ایجاد کند که منجر به احساس بی کفایتی یا ناامنی شود.
• این ایده که رابطه جنسی فقط به معنای دخول است، می ‌تواند درک تجربیات و عبارات جنسی متنوع را محدود کند و منجر به دیدگاه محدودی از آنچه یک رابطه جنسی رضایت بخش است، شود.
• علاوه بر این، تصورات نادرستی مانند این فرض که واژن نباید به روان کننده اضافی نیاز داشته باشد می تواند منجر به احساس شرم یا خجالت در افرادی شود که ممکن است برای تجربه های جنسی راحت و لذت بخش به روغن کاری اضافی نیاز داشته باشند.
• این تصور غلط که فقط مردان همجنسگرا می توانند به اچ آی وی مبتلا شوند، می تواند انگ و اطلاعات نادرست در مورد انتقال HIV را تداوم بخشد و منجر به ترس و تبعیض شود.
• علاوه بر این، این افسانه که بیرون کشیدن قبل از انزال بی خطر است می تواند به سوء تفاهم در مورد پیشگیری از بارداری و خطر حاملگی ناخواسته یا عفونت های مقاربتی کمک کند.

به طور کلی، این باورهای غلط می تواند بر عزت نفس، اعتماد به نفس جنسی و رفاه کلی فرد تأثیر بگذارد و اهمیت آموزش دقیق جنسی و ارتباطات باز را برای از بین بردن این افسانه ها و ترویج نگرش سالم نسبت به تمایلات جنسی برجسته می کند.

علت واژینیسموس از دیدگاه روانشناسی در زنان ایرانی

این مطالعه توصیفی مقطعی بر روی 180 زن ایرانی مبتلا به واژینیسموس مراجعه کننده به کلینیک های سلامت جنسی استان تهران در سال 1399 انجام شد.

در این مطالعه از روش نمونه گیری تصادفی چند مرحله ای استفاده شد و تشخیص واژینیسموس در زنان توسط پزشک متخصص انجام شد.

با استفاده از پرسشنامه ابزار گردآوری داده ها شامل فرم اطلاعات دموگرافیک و مامایی، پرسشنامه عملکرد جنسی معتبر و پایا، مقیاس استرس اضطراب افسردگی (DASS)، پرسشنامه ترس از جنسی، پرسشنامه شناخت نفوذ واژن، مقیاس خودکارآمدی جنسی، مقیاس آگاهی جنسی و نگرش جنسی، مقیاس نگرش جنسی و آگاهی جنسی بود.

به منظور تعیین عوامل مرتبط با واژینیسموس از مدل رگرسیون خطی چندگانه با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه 25 (SPSS Inc., Chicago, IL) استفاده شد.

نتیجه ‌گیری روانشناسان از واژینیسموس در زنان ایرانی

نتایج پژوهش حاضر نشان داد که متغیرهای ترس از رابطه جنسی، شناخت مثبت و خودانگاره منفی، صمیمیت جنسی، کیفیت زندگی جنسی و تحصیلات، پیش‌ بینی‌ کننده‌ های نهایی نمره تشخیص واژینیسموس بودند.

بنابراین، این اختلال چند بعدی در نظر گرفته می شود. به عنوان یک اختلال عملکرد جنسی، واژینیسموس از طریق اسپاسم غیرارادی و مکرر عضلات در یک سوم قسمت بیرونی واژن از نفوذ جنسی جلوگیری می کند.

عواملی مانند باورهای منفی در مورد جنسیت، عوامل فرهنگی، ترس از درد، آسیب، خونریزی و غیره نقش مهمی در ایجاد واژینیسموس دارند.

بنابراین، با توجه به چند بعدی بودن واژینیسموس و لزوم توجه به تمامی ابعاد زیستی، روانی و اجتماعی در درمان آن، و از آنجایی که مدل زیستی-روانی اجتماعی چارچوبی قوی برای عوامل مؤثر در بروز مشکلات جنسی است؛ شناخت آن ها منجر به طراحی بهترین راه درمان می شود.

ایجاد واژینیسموس به دلیل باورهای غلط در مورد تمایلات جنسی

باورهای غلط در مورد تمایلات جنسی می تواند نقش مهمی در ایجاد واژینیسموس داشته باشد. این باورهای غلط می تواند به احساس شرم، اضطراب و ترس مرتبط با فعالیت های جنسی کمک کند، که در نهایت می تواند منجر به انقباض غیرارادی عضلات لگن شود که مشخصه واژینیسموس است.

گاهی خجالت از ظاهر اندام تناسلی و احساس بی کفایتی می تواند به تشدید اضطراب و ترس مربوط به فعالیت های جنسی کمک کند و باعث تشدید واژینیسموس شود.

این تصور غلط راجع به خود، می‌ تواند فشاری را برای انطباق با استانداردهای غیر واقعی ایجاد کند و منجر به اضطراب در مورد عملکرد جنسی شود که می ‌تواند منجر به شدت در واژینیسموس شود.

به طور کلی، تصورات نادرست در مورد تمایلات جنسی می تواند با ایجاد انتظارات غیر واقعی، فشار برای انطباق با تعاریف محدود، و عدم درک در مورد سلامت و ایمنی جنسی، به عوامل روانی منجر به ایجاد واژینیسموس کمک کند.

پرداختن به این باورهای غلط از طریق آموزش و ارتباطات باز در پیشگیری و مدیریت تاثیر روانی واژینیسموس بسیار مهم است.

نقش صمیمیت قبل از رابطه در شدت واژینیسموس از دیدگاه روانشناسی

میزان صمیمیت جنسی تجربه شده نقش کلیدی در پیش بینی واژینیسموس دارد. طبق مطالعه ای که بر روی زنان ایرانی مبتلا به واژینیسموس انجام شد، مشخص شد که صمیمیت جنسی یکی از آخرین پیش بینی کننده های امتیاز تشخیص واژینیسموس است.

این مطالعه نشان داد که سطح بالاتری از صمیمیت جنسی و معاشقه قبل از رابطه، با کاهش احتمال ابتلا به واژینیسموس مرتبط است.

بنابراین، می توان استنباط کرد که سطح پایین تر از صمیمیت جنسی با افزایش خطر ابتلا به واژینیسموس همراه است. این امر بر اهمیت در نظر گرفتن ابعاد روانشناختی، مانند صمیمیت جنسی در هنگام پیش ‌بینی و پرداختن به واژینیسموس تأکید می‌ کند.

مطلب مرتبط دیگر: واژینیسموس بعد از زایمان