واژینیسموس چیست؟

واژینیسموس به اختلالی گفته می شود که در آن، فرد هنگام نزدیکی درد بیش از حدی را تجربه می کند و به همین دلیل از برقراری  رابطه جنسی ترس دارد. واژینیسم یک اصطلاح پزشکی است که حالت انقباض غیر ارادی عضلات ناحیه واژن را در هنگام دخول توصیف می کند.

کسی که به این مشکل دچار است، موفق به برقراری رابطه جنسی نمی شود و همیشه از دخول دردناک ترس دارد. افرادی که به واژینیسموس مبتلا می شوند، می دانند که این اختلال تا چه اندازه آزار دهنده است.

واژینیسم می تواند زندگی افراد را به هم بریزد. ناراحتی، عصبانیت، از بین رفتن اعتماد به نفس، بروز مشکلات در روابط زوجین و…. از جمله پیامدهای واژینیسموس هستند. هم چنین این اختلال، مانع از بارداری افراد می شود.

اگر دچار این مشکل هستید، از آن نهراسید و در عوض علائمش را بشناسید تا برای درمان، سریع‌تر وارد عمل شوید. در ادامه مطلب با ما همراه باشید تا بیشتر با واژینیسموس و راه های درمان آن آشنا شوید.

بیماری واژینیسموس چیست؟

واژینیسموس (Vaginismus) یا واژینیسم، اسپاسم غیر ارادی عضلات اطراف واژن است. این مشکل در واقع واکنش خود به خود بدن به ترس از دخول به واژن است.در این وضعیت واژن به حدی تنگ می‌شود که از فعالیت جنسی و معاینات پزشکی جلوگیری می‌کند. بسیاری از افراد در شروع رابطه جنسی و در حین قرار دادن تامپون یا هنگام معاینه لگن، واژینیسموس را تجربه می‌کنند.

این مشکل باعث می شود که زمان ورود هر چیزی، از جمله آلت تناسلی مردانه، به واژن عضلات به صورت اتوماتیک سفت شود. این انقباض از رابطه جنسی جلوگیری می کند یا باعث می شود که زن رابطه ای بسیار دردناک را تجربه کند.

افراد مبتلا به بیماری واژینیسموس با پیامدهای منفی و آزار دهنده ای مواجهه خواهند بود که موجب کاهش اعتماد به نفس، احساس ناراحتی و مانع از بارداری آن ها خواهد شد. در هنگام معاینه نیز با مشکل مواجهند زیرا معاینات لگنی و یا معاینات رحمی در این افراد بسیار دردناک است. این بیماری شدت و درجات متفاوتی دارد.

انواع واژینیسموس

گاهی علائم واژینیسموس در پاسخ به هر نوع دخول بروز پیدا می‌کند؛ اما گاهی فقط در پاسخ به برخی از انواع دخول رخ می‌دهد. واژینیسموس به سه دسته تقسیم می شود.

• واژینیسموس اولیه :

  شخص از اولین رابطه ی جنسی دخول غیرممکن یا دردناک داشته است. حتی ممکن است انجام معاینه زنان هم برای شخص مبتلا سخت باشد.

• واژینیسموس ثانویه:

  قبلا دخول راحت داشته است اما به دلایلی دخول دیگر امکان پذیر نیست و یا دردناک است. دلایلی مانند زایمان سخت، جراحی، آسیب جسمانی یا روانی و خشکی واژن. این وضعیت ممکن است در هر مرحله از زندگی رخ دهد در حالی که قبلاً اتفاق نیفتاده باشد

• واژینیسموس موقعیتی:

  در این حالت اختلال واژینیسموس تنها در موقعیت خاصی بروز پیدا می‌کند. برخی زنان این بیماری را هنگام برقراری رابطه جنسی تجربه خواهند کرد، اما موقع معاینه پزشکی یا گذاشتن تامپون قاعدگی مشکلی ندارند. برعکس این حالت هم امکان‌پذیر است.

واژینیسموس در بعضی از زنان بعد از یائسگی اتفاق می افتد. زمانی که سطح هورمون استروژن کاهش پیدا می کند، نبودن مادّه روان کننده واژینال و همچنین از بین رفتن حالت کشسانی واژن باعث می شود که مقاربت دردناک، ترس آور یا حتی غیرممکن شود. این امر باعث بروز مشکل واژینیسموس در بعضی زنان می شود.

علل واژینیسموس

این بیماری علت مشخص و دقیقی ندارد و می تواند در دختران بدون سابقه رابطه جنسی یا حتی در زنانی که قبلا در سکس مشکلی نداشته اند رخ دهد.

بر اساس شواهد می توان گفت بیشترین علت ایجاد واژینیسموس، اضطراب و ترس از پیش بینی یا تجربه درد است. بنابراین این اسپاسم عضلانی می تواند بر اثر استرس، کمبود اعتماد به نفس، ترس از درد، تجربه اولیه ناموفق، نقص و ناکافی بودن معاشقه و آماده سازی بدن زن و یا حتی عدم رفتار صحیح پارتنر باشد.

همچنین می توان به آسیب یا سوء استفاده جنسی در گذشته، عفونت واژن مانند عفونت قارچی یا یک بیماری مقاربتی (STI)، ضربه فیزیکی به ناحیه واژن ، گذراندن دوره‌های طولانی بدون آمیزش جنسی، که ممکن است منجر به مشکلات موقت در حین دخول شود، اشاره کرد.

زنان زیادی در شرایط و موقعیت‌های مختلف دچار این بیماری می‌شوند و بروز آن لزوما به رابطه جنسی ربطی ندارد. بعضی از زنان تنها در شرایط خاص دچار دردهای آزار دهنده عضلات اطراف واژن می‌شوند.

می توان نتیجه گرفت علل بیماری واژینیسموس ناشی از محرک‌های روانی و فیزیکی است که گاها وجود چند عامل به صورت ترکیبی باعث بروز این اختلال می‌شود. این محرک‌ها شامل موارد زیر هستند:

محرک روانی واژینیسموس

• وجود اختلالات اضطراب فراگیر
• اضطراب ناشی از احساس گناه به‌دلیل عملکرد جنسی
• احساس ترس از بارداری
• ترس از درد
• مشکلات روابط عاطفی (رفتار جنسی پرخاشگرانه یا سوء استفاده کننده از طرف شریک عاطفی)
• وجود رویداد آسیب‌زا همچون تجاوز
• تجربیات ناخوشایند دوران کودکی همچون قرار گرفتن در معرض تصاویر جنسی
• احساس ناخوشایند و منفی از رابطه جنسی

محرک فیزیکی واژینیسموس

• عفونت قارچی و عفونت مجاری ادراری
• عفونت مثانه و عفونت مخمری
• صدمات زایمان همچون سقط جنین
• جراحی لگن
• یائسگی
• سرطان
• عدم آمادگی برای برقراری رابطه جنسی
• عدم آمادگی برای شروع زندگی زناشویی
• عوارض داروها

علائم بیماری واژینیسموس

انقباض غیرارادی و خود به خودی عضلات واژن یا همان رابطه جنسی دردناک اولین علامت واژینیسموس است. در واقع هنگام ورود آلت تناسلی مردانه درد آغاز می‌شود و معمولا با خروج آن از بین می‌رود. در تمامی افراد، تنگ شدن و انقباض واژن، دخول را سخت یا دردناک می کند.

زنانی که دچار اسپاسم عضلانی ناشی از واژینیسموس هستند، هنگام معاینات پزشکی و گذاشتن تامپون قاعدگی هم با درد نسبتا شدیدی مواجه خواهند شد. همچنین زنانی که به واژینیسموس مبتلا باشند، نمی توانند انقباض عضلات واژن را کنترل کنند و عضلات به صورت غیرارادی منقبض می شوند.

از دیگر علائم بیماری واژینیسموس می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• از دست دادن میل جنسی
•  ترس و اضطراب شدیدی هنگام برقراری رابطه جنسی
• به هیچ وجه نمی‌توانند رابطه جنسی برقرار کنند.
• سفتی و سوزش واژن هنگام نزدیکی
• اسپاسم عضلانی شدید که در برخی اوقات همراه با قطع شدن می باشد .

تشخیص بیماری واژینیسموس

با مراجعه به پزشک متخصص زنان و زایمان شرح حال شما با پرسیدن سوالاتی در خصوص علائم، سابقه جنسی و پزشکی گرفته می شود. سپس برای آگاهی از وضعیت بیماری و تشخیص علت درد معاینه و آزمایش لگن انجام می‌دهد. در این مرحله پزشک ابتدا احتمالات فیزیکی، روحی و عاطفی را بررسی می‌کند و در صورت نیاز شما را به پزشک متخصص ارجاع خواهد داد. اگر درد شما ناشی از علل زمینه‌ای فیزیکی نبود تشخیص واژینیسموس تایید می‌شود.

درمان واژینیسموس چیست؟

واژینیسموس یک اختلال جنسی است که قابل درمان می باشد که تشخیص و درمان واژینیسموس بر عهده دکتر زنان است. باید بدانید که واژینیسموس یک بیماری دائمی نیست و زنان مبتلا به واژینیسموس می توانند بهبود یابند و دوباره رابطه طبیعی و بدون درد داشته باشند.

با مراجعه به دکتر زنان برای درمان واژینیسموس، علت زمینه‌ای آن که ممکن است جسمی، روانی یا ترکیبی از هر دو باشد مورد بررسی قرار می گیرد. هر چه علت پیچیده‌تر یا علائم شدیدتر باشد، درمان طولانی‌تر خواهد بود.

درمان معمولاً با آموزش و مشاوره همراه است و در کنار آن درمان های دیگری نیز وجود دارد.

گزینه های درمانی مختلفی برای واژینیسموس وجود دارد و پزشک ممکن است یک یا چند روش درمانی را توصیه کند. درمان اعم از: استفاده از وان آب ولرم، استفاده از ژل های لوبریکنت، پروتز درمانی، درمان اندومتریوز، انجام تمرینات کگل، تزریق بوتاکس و جراحی بزرگ کردن واژن می باشد که در ادامه به شرح برخی از این روش های درمانی می پردازیم.

درمان پزشکی واژینیسموس

درمان پزشکی این بیماری شامل موارد زیر است:

1.مشاوره و سکس تراپی

گاهی نیاز است که برای رفع مشکل، آموزش ها و مشاوره ها به زوجین همزمان ارائه شود؛ آموزش هایی مانند نحوه صحیح برقراری رابطه جنسی و معاشقه صحیح پیش از دخول. در بسیاری از موارد، مشاوره در درمان واژینیسموس بسیار مفید بوده است.

این روش شامل یادگیری بیشتر در مورد آناتومی انسان و تغییراتی است که در طول رابطه جنسی رخ می دهد. همچنین ممکن است به غلبه بر آسیب عاطفی که ممکن است باعث واژینیسموس شود کمک کند.

بنابراین اولین گام برای درمان بیماری واژینیسموس مشاوره و انجام معاینات فیزیکی می باشد. در این مرحله از درمان با مشورت با متخصص زنان و زایمان می توان به بررسی و تشخیص علت بیماری پرداخت.

2.پروتز درمانی

گاهی به تشخیص متخصص زنان برای گشاد کردن واژن و کاهش درد و درمان واژینیسموس از پروتزهای مخصوص استفاده می شود. این کار باید توسط یک متخصص زنان و زایمان مجرب انجام شود.

3.استفاده از لوبریکانت و ژل های مرطوب کننده

ژل های لوبریکانت یا روان کننده کمک می کند تا افرادی که با مشکل خشکی واژن مواجهند، با روان تر شدن واژن دخول راحت تر انجام شود. خشکی واژن یکی از مهم ترین علل بروز واژینیسموس است که با درمان آن مشکل حل خواهد شد.

4.تزریق بوتاکس به واژن

همان طور که می دانید سم بوتولینوم که با نام تجاری بوتاکس عرضه می شود، با تزریق به عضلات ناحیه خاص باعث فلج شدن موقت عضلات می شود. با تزریق بوتاکس به واژن، عضلات این ناحیه فلج می شود و مشکل واژینیسم درمان خواهد شد. این تزریق معمولاً هر 6 ماه یا هر 12 ماه یک بار باید تمدید شود تا واژینیسموس برای همیشه درمان شود.

5.درمان آندومتریوز

آندومتریوز اختلالی است که در آن  بافت داخل رحم در قسمت بیرون از رخم رشد می کند و همین امر باعث می شود که رابطه جنسی بسیار دردناک شود. با جراحی و برداشتن این بافت اضافی، واژینیسموس درمان خواهد شد.

6.جراحی بزرگ کردن واژن

گاهی بنا بر تشخیص متخصص زنان واژن به دلایل مختلف از جمله سابقه جراحی قبلی مسدود شده است. به کمک جراحی، واژن بزرگ می شود و واژینیسم درمان خواهد شد.

7.آر اف (RF) واژن

بهترین و موثرترین روش درمان واژینیسم روش RF واژن است که به کمک دستگاهی با همین نام انجام می شود. دستگاه RF به کمک امواج الکترومغناطیسی کار می کند؛ این امواج به عضلات واژن تابیده می شوند و بافت واژن را تغییر می دهند و اختلال واژینیسم را درمان می کنند. در واقع دستگاه آر اف باعث شل شدن عضلات واژن می شود و به این ترتیب واژینیسموس را درمان می کند. RF به دلیل مزایای زیر بهترین روش درمان واژینیسموس شناخته شده است:

• درمان قطعی واژینیسموس شدید و قدیمی
• درمان سریع و موثر در تعداد جلسات کم
• بدون هیچ گونه عارضه
• بهبودی و تغییر واضح بعد از یک جلسه درمان

بعد از درمان واژینیسموس با RF دیگر نیازی به انجام تمرین کگل نخواهید داشت.

8- استفاده از دیلاتورها

معمولا دیلاتورهایی که روانپزشکان استفاده می کنند وسایلی هستند که از اندازه ای با قطر یک مداد آغاز می شوند و به ترتیب اقطار آن ها افزایش می یابد.

اما آن چه که پزشکان زنان در مطب در طی یک جلسه از آن استفاده می کنند، دیلاتور فلزی می باشد که پس از بی حسی استفاده می شود و مراجعه کننده حدود 20 دقیقه در معرض آن قرار می گیرد.

دیلاتور بعد از لیزر آر اف و بوتاکس به راحتی برای بیمار استفاده می شود. در نتیجه ی آن بیمار حدود 90 درصد بر واژینیسموس خود غلبه می کند.

درمان خانگی واژینیسموس

درمان خانگی این بیماری شامل موارد زیر است:

1.ورزش کگل

تمرینات کگل کمک می کند تا زن کنترل بیشتری بر ماهیچه های کف لگن خود داشته باشد. این تمرینات باعث می شود تا ماهیچه های کف لگن فشرده و سپس آزاد شود و به این ترتیب عضلات کف لگن را تقویت می کند. انجام حداقل 4 ماه تمرین کگل نتایج بسیار خوبی بر درمان واژینیسموس خواهد داشت.این تمرین به این صورت است که :

1. به پشت دراز بکشید و زانوها را به سمت بالا هدایت کنید.
2. عضلات انتهایی باسن را منقبض کنید.
3. آن‌ها را به مدت 2 تا 10 ثانیه منقبض نگه دارید.
4. سپس عضلات را شل کنید، با دم و بازدم فراوان بدن خود را در حالت ریلکس نگه دارید.

2.استفاده از آب گرم برای آرام شدن عضلات

یکی از راه های موثر برای آرامش یافتن حین رابطه جنسی، نشستن به مدت 15 تا 20 دقیقه در وان آب گرم پیش از مقاربت کمک می کند تا عضلات لگن و واژن شل شود و رابطه جنسی بهتر و بدون درد و ترس داشته باشید. زمانی که پس از انجام تمرینات کگل به تقویت ماهیچه کف لگن کمک کردید، میتوانید با استفاده از یک انگشت و ژل روان کننده در وان آب ولرم تمرینات جدیدی انجام دهید. آب ولرم می‌تواند به شل شدن ماهیچه‌های اطراف واژن کمک کند.

3. تنفس عمیق شکم

برخلاف تنفس قفسه سینه، تنفس عمیق و آگاهانه با شکم به شل شدن عضلات پایین شکم یعنی عضلاتی که به کف لگن متصل می‌شوند و فعال کردن سیستم عصبی پاراسمپاتیک کمک می‌کند. نحوه صحیح انجام تنفس عمیق با شکم به این شرح است:

• به پشت دراز بکشید و دستان خود را روی شکم قرار دهید.
• نفس بکشید و اجازه دهید شکمتان مانند یک بادکنک بالا بیاید.
• نفس خود را بیرون دهید و اجازه دهید شکمتان به سمت ستون فقرات بیفتد.
• این کار را در مجموع ده بار انجام دهید و سه بار در روز تکرار کنید.

همچنین در طول روز سعی کنید نفس خود را حبس کنید یا شکم خود را منقبض کنید؛ سپس عضلات شکم را رها کرده و نفس عمیق بکشید.

درمان واژینیسموس با داروهای گیاهی

تجربه نشان داده است که استفاده از برخی از روان‌کننده‌های طبیعی واژن به اندازه لوبریکنت‌های شیمیایی در تسکین علائم واژینیسموس موثر است.

• از این مواد گیاهی و طبیعی می‌توان به روغن جوجوبا، روغن زیتون، روغن نارگیل و ژل آلوئه‌ورا اشاره کرد که مانند شیاف ویتامین E محرک تولید مخاط بیشتر واژن نیز هستند.
• مصرف پروبیوتیک‌ها که در ماست فراوان هستند به تسکین علائم آتروفی واژن به‌عنوان یکی از عوامل واژینیسموس کمک می‌کند.
• در هنگام رابطه جنسی از محلول آب و گلیسیرین به‌عنوان لوبریکنت استفاده کنید.
• دریافت استروژن خوراکی از طریق مصرف سویا در رژیم غذایی روزانه نیز بسیار موثر است. قابل ذکر است که برخی از گیاهان می‌توانند با کرم‌ها یا ژل‌های موضعی که مصرف می‌کنید تداخل داشته باشند و یا باعث بروز عوارض جانبی ناخواسته شوند. پس حتما در این زمینه با پزشک متخصص یا یکی از کارشناسان طب سنتی مشورت کنید.
• نکته قابل توجه در مورد مصرف موضعی روغن‌های اساسی مانند روغت نارگیل این است که این روغن‌ها قبل از استفاده باید به درستی رقیق شوند زیرا برخی از افراد ممکن است به آن‌ها حساسیت داشته باشند. بنابراین حتما قبل از اولین بار استفاده در ناحیه حساس واژن آن‌ها را روی ناحیه کوچکی از پوست دست خود تست کنید.

آثار و عوارض واژینیسموس

این بیماری کیفیت زندگی جنسی شما و همسرتان را تحت تاثیر قرار می‌دهد. بنابراین می‌توان اصلی‌ترین عوارض واژینیسموس را عدم لذت بردن زن از مقاربت دانست. در زیر با آثار و عوارض اختلال واژینیسموس بیشتر آشنا شوید:

زنان اعتماد به‌نفس خود را از دست می‌دهند .

سلامت روان آن‌ها به خطر می‌افتد.

اضطراب شدیدی را تجربه می‌کنند.

در صورت اقدام برای بارداری فرآیند آن دشوارتر خواهد شد.

تفاوت دیسپارونیا با واژینیسموس چیست؟

دیسپارونیا (dyspareunia) یا دیسپارونی واژه پزشکی برای نزدیکی دردناک است و اغلب بسیاری آن را با واژینیسموس اشتباه می گیرند. اما باید گفت که دیسپارونی و واژینیسموس با هم تفاوت دارند. واژینیسموس زیر مجموعه ای از دیسپارونیا است. در واقع دیسپارونیا یک واژه کلی است که برای رابطه جنسی دردناک به کار می رود و زمانی از آن استفاده می شود که زن در بافت مخاطی واژن و یا لایه خارجی آن دچار درد شود. این در حالی است که واژینیسموس انقباض خود به خودی عضلات واژن و گرفتگی آن ها است.

علت دیسپارونیا می تواند وجود کیست، بیماری التهابی لگن یا آتروفی واژن باشد.

باورهای نادرست در خصوص بیماری واژینیسموس

درست است که این بیماری رایج است اما از آنجایی که بسیاری از خانم‌ها فکر می‌کنند این مشکل تنها مشکل آنهاست و به یک پزشک متخصص مراجعه نکرده و مشورتی نمی‌گیرند به همین دلیل آمار دقیقی از تعداد افرادی که به این بیماری دچار می‌شوند وجود ندارد و برخی‌ها با باورهای غلطی که در مورد این بیماری در ذهن دارند و یا از افراد دیگری شنیده‌اند در تلاش برای درمان به صورت خودسر بوده و روش‌های غلط را برای رفع این بیماری در پیش می‌گیرند.

برخی از باورهای نادرستی که افراد از این بیماری دارند و فکر می‌کنند که می‌توانند آنها را به سادگی و به صورت خود درمانی انجام دهند شامل موارد زیر است:

• سرد بودن در فعالیت‌های جنسی:

برخی از زنان فکر می‌کنند کلا در داشتن روابط جنسی سرد هستند و نمی‌توانند یک رابطه لذت بخش داشته باشند به همین دلیل سرد شدن در روابط جنسی خود را یک امر طبیعی می‌دانند در حالی که این مشکل می‌تواند ریشه در مشکلات جنسی همچون بیماری واژینیسموس داشته باشد.

• از بین رفتن مشکل بدون درمان:

برخی‌ها باور دارند بیماری واژینیسموس پس از گذشت مدت زمانی بدون درمان شدن و به صورت خود به خود از بین می‌رود در حالی که این باور به شدت غلط است و در بسیاری از مواقع می‌تواند منجر به ناباروی و در نهایت جدایی زوجین شود که در این صورت بهترین راه مراجعه به متخصص زنان و زایمان شهرک غرب و سایر مناطق شهر است.

• انجام رابطه جنسی مکرر تا زمان از بین رفتن مشکل:

بسیاری از افراد هستند که فکر می‌کنند بعد از بروز این مشکل ممکن است پس از گذشت مدت زمانی با داشتن رابطه جنسی به صورت مکرر این مشکل به خودی خود از بین برود، به همین دلیل برای انجام چندین باره رابطه جنسی تلاش می‌کنند تا شاید به زودی این مشکل از بین برود در حالی که این باور نیز به مانند سایر باورها کاملا غلط است و نمی‌توان بدون مراجعه به دکتر زنان شهرک غرب این مشکل را از بین برد.

• مصرف ویتامین‌های خاص به صورت خودسر:

افراد برای آنکه به دکتر مراجعه نکنند و مشکلات خود را با آنها در میان نگذارند تا منجر به خجالت زدگی و یا هر دلیل دیگر در آنها شود سعی در درمان‌های خانگی کرده و در منزل به صورت خودسر شروع به معالجه و تقویت خود با ویتامین‌های خاص می‌کنند تا شاید مشکلاشان رفع شود در حالی که این موضوع نیز تاثیری در درمان این بیماری ندارد.

• راهنمایی گرفتن از افراد ناآگاه:

زمانی که یک فرد تخصص کافی در یک زمینه نداشته باشد و شما در زمینه یک مسئله تخصصی همچون زنان با وی مشورت می‌کنید به طبع وی یا از تجربیات خود صحبت می‌کند و یا شنیده‌های دیگران را برای شما بازگو خواهد کرد که در نهایت منجر به توجه به حرف‌های این افراد شده و نمی‌توانید تصمیم درستی بگیرید.