پولیپ رحم از علت ایجاد تا روش درمان
خونریزی غیر طبیعی یا شدید واژینال در زنان، به دلایل متعددی بروز می‌کند که اهمیت شناخت و درمان بسیاری از بیماری‌های مرتبط با آن را ضروری می‌سازد. برخی از این بیماریها بر اثر رشدهای سلولی مخرب در دستگاه تناسلی زنان ایجاد می‌شود. یکی از این عارضه‌ها پولیپ‌های رحم می‌باشند که در بعضی موارد با خونریزی واژینال و دیگر نشانه‌ها همراه است. این پولیپ‌های مزاحم ممکن است باعث ایجاد ناراحتی و اختلال در باروری نیز شوند که در این صورت اهمیت تشخیص و درمان آنها را دو چندان می‌کند.
رحم یکی از اندام های زنانه است که برای جلوگیری از بیماری های مربوطه از قبیل فیبروم رحم، نیاز به مراقبت و رسیدگی دارد.
خوشبختانه امروزه علاوه بر سلامتی رحم، جوانسازی و زیباسازی رحم نیز با روش هایی همچون واژینوپلاستی، مورد توجه بانوان قرار گرفته است.
در این مقاله به شناخت، دلایل ابتلا و درمان پولیپ رحم می‌پردازیم. تا پایان همراه ما باشید.
پولیپ رحم چیست؟
پولیپ رحم، رشد غیر معمول سلولی است که در دیواره داخلی رحم ایجاد شده و به شکل توده‌ای شبیه کیسه‌های آویزان یا قارچ می‌باشند. در واقع این عارضه زمانی اتفاق می‌افتد که سلول‌های پوشش داخلی رحم به دفعات زیاد تکثیر می‌شوند. این رشد سلولی می‌تواند به حفره رحم نیز گسترش پیدا کند. تشکیل پولیپ‌ها با رشد افراطی سلول‌ها در روکش رحم (آندومتر)، به وجود می‌آیند و به همین دلیل است که به پولیپ‌های آندومتر نیز شناخته می‌شوند. این عارضه در اکثر موارد غیر سرطانی و خوش خیم هستند اما در بین آنها موارد بدخیم نیز دیده می‌شود. به پولیپ‌های رحمی بدخیم که ممکن است به سرطان تبدیل شوند، پولیپ‌های پیش سرطانی نیز گفته می‌شود.
پولیپ رحمی، می‌تواند به اندازه یک دانه کنجد تا یک توپ گلف و حتی بزرگ‌تر، نیز رشد کند و معمولا به شکل دایره و بیضی خود را نشان می‌دهد. آنها هنگام تشکیل به وسیله یک پایه بزرگ یا ساقه نازک به دیواره رحم متصل می‌شوند. این عارضه بیشتر در زنان بین 40 تا 50 سال ایجاد می‌شود و به ندرت در زنان زیر 20 سال بروز می‌کند. پولیپ‌های رحمی معمولا در زنانی که در حال ورود به یائسگی هستند یا آن را پشت سر گذاشته‌اند، رخ می‌دهد.
تعداد این پولیپ‌ها می‌تواند از یک تا چند عدد باشد. لازم است بدانید که این پولیپ‌ها، معمولا در رحم باقی می‌مانند اما این امکان نیز وجود دارد که از طریق باز و بسته شده دهانه رحم، به واژن نیز منتقل شوند.
علائم و نشانه‌ها
پولیپ رحم، دارای علائم و نشانه‌هایی است و در بعضی موارد نیز فاقد هر گونه علامت ظاهری برای تشخیص خود بیمار می‌باشد. تخمین زده شده که بیش از نیمی از زنان مبتلا به این عارضه دارای هیچ علائمی نیستند. نشانه‌های پولیپ رحم ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- دوران قاعدگی نامنظم (به عنوان مثال، داشتن پریودهای مکرر و غیر قابل پیش بینی طولانی و سنگین)
- خونریزی بیش از حد و طولانی در دوران قاعدگی (منوراژی)
- خونریزی و لکه بینی بین دوره‌های قاعدگی
- خونریزی واژن در هنگام یا بعد از دوران یائسگی
- ترشحات غیر معمول واژن
- گرفتگی و درد شبیه به دوران قاعدگی
- عدم توانایی در باروری
پولیپ‌ها در 25 درصد از موارد، دلیل اصلی خونریزی‌های غیر طبیعی است. پریودی بیشتر زنان، بین 4 تا 7 روز طول می‌کشد و فاصله بین دوره‌ها نیز 28 روز می‌باشد. البته چرخه قاعدگی طبیعی می‌تواند بین 21 تا 35 روز نیز متغیر باشد. زنان مبتلا به پولیپ‌های رحم، دوره‌های نامنظم و غیر طبیعی را تجربه خواهند کرد. توجه داشته باشید که در مواردی مانند خونریزی واژن بعد از یائسگی، خونریزی بین دوره‌های قاعدگی و خونریزی قاعدگی نامنظم و مکرر، باید به پزشک مراجعه کرد. تشخیص این عارضه توسط پزشک متخصص و در زمان مناسب، از پیشرفت و گستردگی آن جلوگیری خواهد کرد.
همچنین افزایش مفرط وزن و چاقی، معمولا از نشانه‌های پولیپ رحم نیست و می‌تواند مربوط به بیماری‌های دیگر زنان مانند کیست‌های بزرگ تخمدان یا فیبروم‌ها باشد. تومورهای سرطانی ممکن است ایجاد درد و فشار در لگن را به همراه داشته باشند. اما نگران نباشید، پولیپ‌های رحمی به ندرت به بافت سرطانی تبدیل می‌شوند.
دلایل ابتلا
به نظر می‌رسد عوامل هورمونی نقش موثری در ایجاد این پولیپ‌ها دارد. این پولیپ‌ها به استروژن در حال گردش، حساس هستند و همین موضوع باعث رشد بیشتر آنها در رحم می‌شود. استروژن‌ها وظیفه ایجاد ضخامت در آندومتر، در هر ماه را بر عهده دارند. موارد زیر برخی دیگر از نظریه‌های پزشکی ایجاد پولیپ رحم می‌باشد:
- رشد غیر طبیعی پوشش داخلی رحم (هایپرپلازی آندومتر)
- بروز و ترشح بیش از حد آنزیمی که در پوشش داخلی رحم به نام آروماتاز یافت می‌شود
- عوامل ژنتیکی احتمالی که تمایل به تولید پولیپ‌های مزاحم دارند
اما در کنار عوامل هورمونی، دلایل دیگری نیز وجود دارد که به رشد و گستردگی این پولیپ‌ها کمک می‌کنند. این عوامل خطر، شامل موارد زیر است:
- یائسگی
- فشار خون بالا
- وزن زیاد و چاقی
- مصرف داروهایی مانند تاموکسیفن (دارویی برای سرطان پستان)
در بین 8 تا 36 درصد زنان یائسه که داروی تاموکسیفن مصرف می‌کنند، احتمال ابتلا به این عارضه وجود دارد. نقش این دارو در ابتلا، زمانی پررنگ می‌شود که سطح استروژن به طور طبیعی کاهش می‌یابد. در برخی موارد ممکن است پولیپ‌ها در امتداد قسمت پایین رحم نیز رشد پیدا کرده و در دهانه رحم امتداد داشته باشند.
تشخیص
برای تشخیص پولیپ رحم، پزشک متخصص روش‌هایی را برای اطمینان از وجود این رشد سلولی، انجام می‌دهد. پرس و جو در مورد تاریخ قاعدگی و تعداد و مدت زمان آن، از روش‌های تشخیص اولیه این بیماری است. بیمار نیز باید در مورد خونریزی‌ها و لکه‌های غیر طبیعی اطلاعات دقیقی را در اختیار پزشک قرار دهد. یکی دیگر از سوالات متداول پزشکان این است که آیا شما در بارداری مشکلی داشته‌اید یا خیر. پس از این سوالات و کسب اطلاعات مورد نظر، پزشک روش‌های زیر را برای تشخیص این بیماری انجام می‌دهد:
- سونوگرافی ترانس واژینال: دستگاهی باریک و گرز مانند در واژن قرار می‌گیرد که امواج صوتی را از خود منتشر می‌کند. این امواج ساطع شده تصویری از رحم و فضای داخلی آن تولید می‌کند و برای مشاهده در اختیار پزشک قرار می‌دهد. پولیپ‌ها کاملا برای پزشک قابل شناسایی هستند اما در مواردی بافت ضخیم آندومتری نیز دیده می‌شود که با پولیپ رحمی تفاوت دارد.
- سونوهیستروگرافی: برخی پزشکان برای بررسی دقیق‌تر، از یک روش مکمل و بعد از سونوگرافی به نام «سونوهیستروگرافی» استفاده می‌کنند. در این روش، آب نمک از طریق یک لوله کوچک به نام «کاتتر» که در دهانه رحم قرار گرفته است، به داخل رحم تزریق می‌شود. این مایع باعث گسترش رحم می‌شود و تصاویر و نمای واضح‌تری از هر گونه رشد غیر طبیعی در حفره رحم را در هنگام سونوگرافی به پزشک می‌دهد.
هیستروسکوپی: پزشک وسیله‌ای به نام «هیستروسکوپ» که یک تلسکوپ نازک، انعطاف پذیر و روشن است، را از طریق واژن و دهانه رحم وارد بخش داخلی رحم می‌کند. این روش به پزشک کمک می‌کند تا داخل رحم را با این وسیله معاینه کند. از این روش تشخیص، به عنوان یک روش جراحی برای برداشتن پولیپ‌ها نیز استفاده می‌شود.- بیوپسی آندومتر: یکی دیگر از روش‌های تشخیص پولیپ رحم، استفاده از نوعی ابزار پلاستیکی یا سوند مکش برای نمونه گیری از دیواره داخلی رحم است. بیوپسی آندومتر، پولیپ‌ها یا بافتی از آن را جدا کرده تا مورد آزمایش قرار گیرند. البته استفاده از این روش ممکن است با خطا مواجه شود و دسترسی به پولیپ‌ها صورت نگیرد.
- کورتاژ: یکی دیگر از انواع روش‌های تشخیصی همراه با درمان، استفاده از کورتاژ است که در اتاق عمل انجام می‌گیرد. روش کار به این صورت است که پزشک با استفاده از یک ابزار فلزی بلند به نام «کورت» شروع به جمع آوری بافت از دیواره رحم می‌کند. در انتهای کورت، یک حلقه کوچک تعبیه شده و پزشک می‌تواند به وسیله آن بافت یا پولیپ را بتراشد. با این روش پزشک می‌تواند هم بافت‌های مشکوک را حذف کند و هم جهت معاینه و بررسی بیشتر در صورت وجود سلول‌های سرطانی، مورد آزمایش قرار دهد.
پولیپ‌های رحم، اغلب غیر سرطانی هستند اما برخی تغییرات پیش سرطانی (هیپرپلازی آندومتر) یا سرطان‌های مرتبط با رحم (کارسینوما آندومتر) به عنوان پولیپ رحم خود را نشان می‌دهند. به همین دلیل پزشک متخصص زنان، حذف پولیپ را پیشنهاد می‌کند و نمونه‌ای از بافت را مورد آزمایش قرار می‌دهد تا از نبود سرطان رحم مطمئن شود.
پزشک ممکن است روش‌های دیگری را برای درمان انتخاب کند. قبل از جراحی از پزشک پرسیده شود که مصرف آنتی بیوتیک‌ها و داروهای ضد درد را در تسهیل اتساع (باز شدن) دهانه رحم، توصیه می‌کند یا خیر. پزشک در طی فرآیند تشخیص و به ویژه در موارد منجر به خونریزی شدید، ممکن است بیماریها و دلایل دیگر را تشخیص دهد که شامل موارد زیر می‌شود:
- فیبروم‌های رحمی که معمولا رشد غیر سرطانی عضله روی رحم هستند
- کیست‌های تخمدان
- مشکلات مربوط به پوشش رحم از جمله اندومتریوز
- هموفیلی و سایر اختلالات خونریزی
- کم کاری تیروئید
- برخی داروهای رقیق کننده خون
- تغییرات هورمونی، که در دوران بلوغ و قبل از یائسگی بروز می‌کنند
- چاقی، که منجر به افزایش استروژن در بدن می‌شود
درمان
چنانچه پولیپ‌ها با علائمی همراه نباشند نیاز به درمان نیز کاهش پیدا می‌کند. اما اگر خونریزی شدید در دوره‌های قاعدگی وجود داشته باشد یا بافت پولیپ‌ها مشکوک به تغییرات پیش سرطانی یا سرطانی باشند، باید فرایند درمان سریعا پیگیری شود. مشکلات بارداری و سقط جنین در صورت وجود پولیپ‌های رحمی، نیز اهمیت درمان را ضروری می‌کند. پزشک برای درمان پولیپ رحم، روش‌های مختلفی را اتخاذ می‌کند. از جمله این روش‌های درمان، موارد زیر است:
- انتظار: در این پیشنهاد درمانی، به مرور زمان و صبر کردن، پولیپ‌های کوچک رحم که بدون علائم هستند خود به خود از بین می‌روند. این پولیپ‌های کوچک معمولا بدون علائم و خطر می‌باشند و نیاز به درمان ندارند. البته انتظار برای رفع پولیپ‌های کوچک رحمی، در مواردی که خطر سرطان رحم وجود دارد بسیار خطرناک خواهد بود.
- مراقبت دارویی: استفاده از داروهای هورمونی مانند پروژستین‌ها و گنادوتروپین (آزاد کننده آگنوسیت‌های هورمونی) علائم این بیماری را کاهش می‌دهند. اما باید در نظر داشت که این داروها معمولا اثر موقت دارند و راه حلی کوتاه مدت می‌باشد. در بسیاری از موارد و بعد از قطع کردن دارو، علائم پولیپ رحمی دوباره بروز خواهند کرد.
- هیستروسکوپی: استفاده از این روش نوعی عمل جراحی به حساب می‌آید. پزشک به وسیله هیستروسکوپ و در صورت لزوم، شروع به حذف پولیپ‌ها خواهد کرد. پولیپ‌های حذف شده همچنین برای معاینات میکروسکوپی مورد آزمایش قرار می‌گیرند تا از بدخیم یا خوش خیم بودن آنها اطمینان حاصل شود.
- کورتاژ: این درمان ممکن است همراه با هیستروسکوپ صورت گیرد. با هیستروسکوپ مشاهده داخل رحم انجام شده و از کورت نیز برای خراش دادن پوشش داخلی و حذف پولیپ‌ها استفاده می‌گردد. از این روش نیز برای آزمایش نوع بافت پولیپ نیز بهره برده می‌شود تا خوش خیم یا بدخیم بودن آن مشخص گردد. این تکنیک برای پولیپ‌های کوچک‌تر موثر است.
همان طور که قبل‌تر نیز گفته شد، اکثر پولیپ‌ها غیر سرطانی هستند و در موارد کمی عود می‌کنند. اما در صورت سرطانی بودن بافت آنها، پزشک از درمان‌های دیگری استفاده خواهد کرد که می‌تواند جراحی هیسترکتومی باشد. در این نوع جراحی به تشخیص پزشک و برای از بین بردن سلول‌های سرطانی، کل رحم برداشته می‌شود.
یکی دیگر از روش‌ها که پزشکان در مواردی خاص اتخاذ می‌کنند، گزینه «ابلیشن آندومتر» است. در این نوع درمان، فقط پوشش داخلی رحم برداشته و از ایجاد پولیپ جلوگیری می‌شود. این روش به پریودهای سبک‌تر منجر می‌گردد و در مواردی که قصد باردار شدن وجود ندارد، مورد استفاده قرار می‌گیرد. توجه داشته باشید اگر پولیپ رحم بعد از یائسگی تشخیص داده و کشف شود، گزینه برداشته شدن پولیپ بهترین درمان است. برداشتن پولیپ یا پولیپکتومی، بسته به محل و تعداد آن، با یا بدون بیهوشی موضعی یا عمومی و به تشخیص پزشک انجام می‌گیرد.
پولیپکتومی چیست؟
پولیپکتومی به عمل برداشتن پولیپ در هر کجای بدن گفته می‌شود. در این مورد خاص نیز پولیپکتومی از طریق هیستروسکوپ یا دوربین صورت می‌گیرد. معمولا بیمار در طول این عمل جراحی، بیهوش می‌شود. دوربینی که به داخل رحم فرستاده می‌شود پیشرفته است و کل رحم را ارزیابی می‌کند. در کنار ارزیابی تصویری، پولیپ با گیره‌های ریزی گرفته و به راحتی از پایه جدا می‌شود. چنانچه تعداد پولیپ‌ها زیاد باشد، معمولا از کورتاژ برای برداشتن آنها استفاده می‌گردد.
روند بهبودی بعد از برداشتن پولیپ رحمی
در اغلب موارد برداشتن پولیپ‌ها به شکل سرپایی است و شاید فقط یک ساعت طول بکشد. روند بهبودی سریع می‌باشد و بلافاصله بعد از جراحی و حذف پولیپ‌ها می‌توانید به خانه برگردید و به کارهای سبک روزمره بپردازید. البته ممکن است بعد از عمل و برای یک یا دو روز، گرفتگی، خونریزی واژینال یا احساس گاز مانند وجود داشته باشد. اما اگر بخواهیم یک زمان بهبودی مشخص را اعلام کنیم، می‌توان مدت زمان 2 هفته‌ای را برای بهبودی کامل در نظر گرفت. البته زمان ریکاوری و بهبودی، در افراد مختلف و بسته به نوع و اندازه پولیپ‌ها، متفاوت خواهد بود. توصیه می‌شود در چند هفته اول از بلند کردن اجسام سنگین، خودداری گردد.
ناباروری و پولیپ رحم
ناباروری به عنوان ناتوانی در باردار شدن پس از یک سال تلاش، تعریف می‌شود. پولیپ‌های رحمی می‌توانند از کاشت تخمک بارور شده در دیواره رحم، جلوگیری کنند. آنها همچنین می‌توانند ناحیه‌ای که لوله فالوپ به حفره رحم متصل می‌شود را مسدود کرده و از حرکت اسپرم به داخل لوله برای لقاح با تخمک، جلوگیری نمایند. در برخی موارد نیز پولیپ‌های مزاحم می‌توانند کانال دهانه رحم را مسدود کنند و مانع ورود اسپرم به داخل رحم شوند.
با اینکه در برخی موارد، سقط جنین را به وجود پولیپ رحمی ارتباط می‌دهند، اما هنوز هیچ دلیل علمی و محکمی برای این احتمال وجود ندارد. مطالعه‌ای در سال 2005 صورت گرفت که نشان می‌دهد زنانی که بعد از برداشتن پولیپ‌ها تحت لقاح مصنوعی قرار گرفته‌اند، دو برابر زنانی که پولیپ آنها برداشته نشده، باردار شده‌اند.
پیشگیری
تقریبا هیچ راهی برای پیشگیری از پولیپ رحمی وجود ندارد. بنابراین معاینات منظم زنان و زایمان در تشخیص به موقع آن بسیار مهم است. همان طور که در بخش دلایل ابتلا نیز گفته شد، فشار خون بالا، چاقی و مصرف تاموکسیفن می‌توانند احتمال ابتلا را بالا برده و پیشرفت نشانه‌های پولیپ رحم را به همراه داشته باشند. لازم به یادآوری است که برخی اوقات پولیپ‌های رحم بعد از درمان نیز دوباره بر می‌گردند که در این صورت درمان‌های اضافی ضروری می‌باشد.
جمع بندی
تا کنون درک مشترک و کاملی از علت ایجاد پولیپ رحم، در دسترس نیست. دلایل پیرامون این عارضه آنقدر پیچیده و گاهی متناقض هستند که همچنان آن را ناشناخته باقی گذاشته است. پولیپ‌های آندومتر، اغلب نادیده گرفته می‌شوند و به گواه آمار، در 95 درصد موارد خوش خیم هستند و در بیشتر از 50 درصد حتی علائمی ندارند. شناخت دلایل ابتلا به این عارضه در مراحل اولیه خود قرار دارد اما آن چه تاکنون ثابت شده است، این بیماری در زیر مجموعه عوامل اختلال در باروری و البته خونریزی رحم قرار می‌گیرد. این پولیپ‌ها در مواردی اندک می‌توانند پیش درآمد احتمالی برای توده بدخیم باشند. بنابراین مشاوره با متخصص زنان و زایمان و معاینات منظم می‌تواند در جلوگیری از پیشرفت این بیماری و شناخت و پیشگیری از سرطان رحم نیز تاثیر فراوانی داشته باشد.
سخن آخر در کلینیک دکتر ویدا یوسفیان جراح متخصص زیبایی زنان کلیه خدمات پس از مشاوره و تعیین بهترین راهکار انجام می شود لطفاً جهت کسب اطلاعات و دریافت نوبت ما را از طریق اینستاگرام دکتر ویدا یوسفیان به:
آدرس
شهرک غرب،بلوار فرحزادی،خیابان 18 متری بالای داروخانه دکتر مشرف،مطهری،پ168
و از طریق تماس با مطب به شماره:
02122074065
09370786637
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگو شرکت کنید؟نظری بدهید!