سرطان واژن، از نشانه ها تا درمان
واژن یک لوله عضلانی است که دهانه رحم (قسمت پایینی رحم) را به فرج (بخش خارجی اندام تناسلی) متصل می‌کند. از این عضو با عنوان کانال زایمان با کانال تولد نیز یاد میشود، زیرا محل خروج نوزاد در هنگام زایمان طبیعی است.
معمولا سرطانهایی که در بخشهای دیگری از اندام تناسلی زنان رخ میدهند، مانند سرطان دهانه رحم یا سرطان رحم، به واژن نیز سرایت میکنند. در واقع کمتر رایج است که سرطان مستقیما از سلول‌هایی که سطح واژن را پوشانده اند شروع شود.
درمان زگیل تناسلی زنان
درمان زگیل تناسلی زنان، هر چیزی که راجب واکسن زگیل تناسلی باید بدانید، دلایل بروز زگیل تناسلی در خانم ها و پاسخ سوالات دیگر که در این خصوص دارید را می توانید در مقاله درمان زگیل تناسلی در زنان بیابید.
ازآنجاییکه سرطان واژن همیشه علامتدار نیست، انجام معاینات منظم لگن و آزمایش پاپ‌اسمیر ایده خوبی است. تشخیص آن در مراحل اولیه، شانس درمان را به میزان زیادی افزایش میدهد و کمک می‌کند تا سلول‌های سرطانی به خارج از واژن گسترش پیدا نکنند.
اگر سن شما بالای 60 سال است یا مبتلا به زگیل تناسلی هستید، احتمال ابتلا بیشتر است. در ادامه برای افزایش آگاهی شما به علائم، علل و نحوه تشخیص و درمان سرطان واژن اشاره خواهیم کرد تا با دقت نظر بیشتری پیش بروید.
انواع سرطان واژن
سرطان واژن براساس نوع سلولی که سرطان از آنجا شروع شده است به انواع زیر تقسیمبندی میشود:
- کارسینوم سلول سنگفرشی واژن. این نوع سرطان از سلول‌های نازک و مسطح (سلول‌های سنگفرشی) که سطح واژن را پوشاندهاند شروع میشود و شایعترین نوع است. در صورت عدم درمان، بهآرامی به نواحی دیگر گسترش مییابد. طبق گفته انجمن سرطان آمریکا (ACS)، تقریبا 9 مورد از هر 10 مورد سرطان واژن از این نوع است.
- آدنوکارسینوم واژن. این نوع سرطان در سلول‌های غدهای روی سطح واژن شروع میشود. دومین نوع شایع سرطان واژن است و بیشتر در زنان بالای 50 سال بروز می‌کند.
- ملانوم واژن. در سلول‌های تولیدکننده رنگدانه (ملانوسیتها) واژن ایجاد میشود.
- سارکوم واژن. در سلول‌های بافت همبند یا سلول‌های ماهیچهای دیواره واژن ایجاد میشود و درصد کمی از انواع سرطان واژن را شامل میشود.
علائم و نشانه‌های سرطان واژن
سرطان واژن در مراحل اولیه که فقط پوشش داخلی واژن را تحت تاثیر قرار میدهد ممکن است هیچ علامتی نداشته باشد. اما سرطانی که به بافت‌های دیگر گسترش یافته است تمایل به ایجاد علائم دارد. شایعترین آن خونریزی غیرطبیعی واژینال بعد از یائسگی، خونریزی حین یا بعد از رابطه جنسی و خونریزی نامنظم بین سیکلهای قاعدگی است. از سایر علائم سرطان واژن میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- خروج ترشحات آبکی، دارای بوی بد یا خونی از واژن
- تکرر ادرار یا احساس درد هنگام ادرار کردن
- درد لگن بهخصوص در هنگام برقراری رابطه جنسی
- بروز توده در واژن
- احساس خارش مداوم در ناحیه واژن
- یبوست
- وجود خون در مدفوع یا ادرار
- کمردرد
- تورم پاها
ازآنجاییکه بروز بسیاری از این علائم می‌تواند ناشی از چیزی غیر از سرطان باشد، مهم است که برای تشخیص دقیق به پزشک متخصص زنان و زایمان مراجعه کنید.
علل و فاکتورهای خطر موثر در بروز سرطان واژن
به طور کلی، سرطان زمانی شروع میشود که سلول‌های سالم در اثر جهش ژنتیکی به سلول‌هایی با رشد غیرقابل کنترل تبدیل شوند که نامیرا هستند. معمولا به سلول‌های غیرطبیعی تجمعیافته توده (تومور) میگویند. سلول‌های سرطانی ممکن است از تومور اولیه جدا شوند، به بافت‌های مجاور حمله کنند و در نقاط دیگر بدن مانند ریهها، کبد و استخوانها پخش شوند (پدیده متاستاز).
اگرچه هنوز علت دقیق بروز سرطان واژن مشخص نشده است اما از نظر متخصصان انجمن سرطان آمریکا، فاکتورهای خطر زیر میتوانند احتمال ابتلا به آن را افزایش دهند:
- افزایش سن. خطر ابتلا به سرطان واژن با افزایش سن افزایش مییابد. اکثر افرادیکه سرطان واژن در آن‌ها تشخیص داده میشود بالای 60 سال سن دارند.
- ابتلا به عفونت مقاربتی زگیل تناسلی. شایعترین علت سرطان واژن است. عفونت مداوم با انواع پرخطر ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) می‌تواند در طول زمان منجر به بروز سرطان رحم و در مرحله بعد سرطان واژن شود. زیرا باعث تغییرات در سلول‌های پوشاننده واژن میشود که بهعنوان پدیده نئوپلازی داخل اپیتلیال واژن (VAIN) شناخته میشود.
- ابتلا به ویروس HIV. یک سیستم ایمنی تضعیفشده که می‌تواند در نتیجه شرایطی مانند HIV یا لوپوس ایجاد شود، خطر ابتلا به سرطان را افزایش میدهد.
- سیگار کشیدن. سیگار خطر ابتلا به سرطان واژن را بیش از دو برابر می‌کند.
- داشتن شرکای جنسی متعدد و سن پایین در زمان برقراری اولین رابطه جنسی. زیرا خطر ابتلا به عفونتهای مقاربتی را زیاد میکنند.
- داشتن سابقه رادیوتراپی رحم یا هیسترکتومی (برداشتن کامل رحم) در اثر یک توده خوشخیم یا بدخیم. زیرا احتمال انتقال سلول‌های سرطانی از رحم به واژن وجود دارد.
به طور کلی، همان طورکه داشتن هر یک از این فاکتورهای خطر به معنای ابتلای قطعی به سرطان واژن نیست، نداشتن هیچ یک از آن‌ها نیز به این معنی نیست که ابتلا به سرطان واژن برای شما غیرممکن است.
راهکارهایی برای پیشگیری از بروز سرطان واژن
اگرچه ممکن است نتوانید خطر ابتلا به سرطان واژن را به صفر برسانید، اما اقداماتی وجود دارد که میتوانید برای کمک به کاهش خطر انجام دهید:
- به طور منظم معاینه لگن و تست پاپ‌اسمیر انجام دهید. شما میتوانید با انجام معاینات معمول لگن و تست پاپ‌اسمیر، احتمال کشف زودهنگام سرطان واژن را افزایش دهید. با پزشک خود در مورد بهترین زمان شروع این آزمایشات و تکرار آن‌ها صحبت کنید.
- از پزشک خود در مورد ضرورت تزریق واکسن ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) سوال کنید. دریافت واکسن برای جلوگیری از عفونت HPV ممکن است خطر ابتلا به سرطان واژن و سایر سرطان‌های مرتبط با این ویروس را کاهش دهد. استفاده از کاندوم و سایر روش‌های بازدارنده در هنگام داشتن هر نوع رابطه جنسی (واژینال، دهانی یا مقعدی) نیز در پیشگیری از ابتلا به ویروس پاپیلومای انسانی موثر است.
- اگر سیگار میکشید، آن را ترک کنید و اگر سیگار نمیکشید، مصرف آن را شروع نکنید. زیرا سیگار خطر ابتلا به سرطان واژن را افزایش میدهد.
- فقط در حد اعتدال الکل بنوشید. شواهدی وجود دارند که نشان میدهند نوشیدن زیاد الکل خطر ابتلا به سرطان واژن را افزایش میدهد.
نحوه صحیح تشخیص سرطان واژن
اگرچه سرطان واژن در مراحل اولیه علائم و نشانه‌های خاصی ایجاد نمیکند، اما در طول معاینه لگن قابل تشخیص است. زیرا در زمان معاینه لگن، پزشک به دقت بخش خارجی اندام تناسلی را بررسی می‌کند و سپس دو انگشت یک دست را وارد واژن می‌کند و همزمان دست دیگر را روی شکم فشار میدهد تا رحم و تخمدانهای شما را احساس کند.
او همچنین وسیلهای به نام اسپکولوم را وارد واژن می‌کند. اسپکولوم کانال واژن را باز می‌کند تا پزشک بتواند داخل واژن و دهانه رحم شما را بهخوبی مشاهده کند و آن‌ها را از نظر ناهنجاریها بررسی کند.
درصورتیکه پزشک مشکوک شود، همزمان از سلول‌های دهانه رحم نیز برای انجام تست پاپ‌اسمیر نمونهبرداری می‌کند. اگرچه تست پاپ‌اسمیر معمولا برای غربالگری سرطان دهانه رحم استفاده میشود، اما گاهی اوقات سلول‌های سرطانی واژن را نیز میتوان در این تست تشخیص داد.
این مساله که هر چند وقت یکبار باید تحت غربالگری قرار بگیرید، بستگی به فاکتورهای خطر شما و اینکه در گذشته نتایج آزمایش پاپ‌اسمیر شما چگونه بودهاند، دارد. حتما با پزشک خود در این مورد صحبت کنید. علاوهبر معاینه لگن و تست پاپ‌اسمیر، پزشک شما ممکن است روش‌های زیرا را نیز برای تشخیص قطعی سرطان واژن انجام دهد:
- کولپوسکوپی. در این روش از یک ابزار بزرگ‌نمایی مخصوص به نام کولپوسکوپ برای معاینه واژن استفاده میشود. کولپوسکوپی به پزشک اجازه میدهد تا سطوح مختلف واژن را برای مشاهده دقیق سلول‌های غیرطبیعی بزرگ کند.
- برداشتن یک نمونه از بافت واژن برای آزمایش. بیوپسی روشی برای برداشتن نمونهای از بافت مشکوک برای آزمایش سلول‌های سرطانی است. پزشک ممکن است در طول معاینه کولپوسکوپی از بافت واژن بیوپسی بگیرد. سپس نمونه بافت را برای آزمایش به آزمایشگاه آسیبشناسی میفرستد.
هنگامیکه پزشک شما سرطان واژن را تشخیص داد، اقداماتی برای تعیین میزان گسترش سرطان انجام خواهد داد. فرآیندیکه از آن با عنوان مرحلهبندی سرطان یاد میشود و به پزشک کمک می‌کند تا تصمیم بگیرد چه درمانهایی برای شما مناسبتر است. از روش‌های موثر در مرحلهبندی سرطان واژن میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- تستهای تصویربرداری که ممکن است شامل عکسبرداری با اشعه ایکس، سیتیاسکن، امآرآی یا پِتاسکن باشند.
- سیستوسکوپی و پروکتوسکوپی به ترتیب برای تشخیص اینکه آیا سرطان به داخل مثانه و راستروده گسترش یافته است یا خیر. در این روش‌ها از یک ابزار لولهمانند که مجهز به دوربین است استفاده میشود تا بتوان با وارد کردن آن به مجرای ادرار یا مقعد، بهخوبی داخل بافت را از طریق مانیتور مشاهده کرد.
نحوه مرحلهبندی سرطان واژن
علاوهبر یک مرحله پیشسرطانی، چهار مرحله اصلی برای سرطان واژن در نظر گرفته شده است که عبارتند از:
- نئوپلازی داخل اپیتلیال واژن (VAIN): در این وضعیت اگرچه سلول‌های غیرطبیعی در پوشش واژن وجود دارند، اما هنوز در حال رشد یا گسترش نیستند. بههمیندلیل، بهعنوان مرحله پیشسرطان در نظر گرفته میشود.
- مرحله 1: سرطان فقط محدود به دیواره واژن است.
- مرحله 2: سرطان به بافت مجاور واژن گسترش یافته است اما هنوز به دیواره لگن گسترش نیافته است.
- مرحله 3: سرطان بیشتر به داخل لگن و دیواره لگن گسترش یافته است. ممکن است به غدد لنفاوی مجاور نیز سرایت کرده باشد.
- مرحله 4: این مرحله خود به دو مرحله فرعی 4A و 4B تقسیم میشود. در مرحله 4A سرطان به مثانه، رکتوم یا هر دو گسترش یافته است. درحالیکه در مرحله 4B سرطان در سراسر بدن بهخصوص به اندامهایی مانند ریهها، کبد یا غدد لنفاوی گسترش یافته است.
انواع روش‌های درمان سرطان واژن
اصولا گزینههای درمانی شما برای سرطان واژن به عوامل مختلفی از جمله نوع سرطان واژن و مرحله آن بستگی دارد. بههمیندلیل، لازم است که شما و پزشکتان با هم کار کنید تا براساس اهداف درمانی و عوارض جانبی که مایل به تحمل آن هستید، تعیین کنید که کدام روش درمانی برای شما بهترین است. روند درمان سرطان واژن معمولا شامل جراحی و پرتودرمانی است.
اگر سرطان در مرحله 1 و محدود به نواحی یکسوم بالای واژن باشد، ممکن است برای برداشتن تومور و ناحیه کوچکی از بافت سالم اطراف واژن جراحی انجام دهید. معمولا بعد از جراحی رادیوتراپی انجام میشود تا اگر بافت سرطانی باقیمانده باشد از بین برود.
رادیوتراپی رایجترین روش درمانی مورد استفاده برای تمام مراحل سرطان واژن است. در برخی موارد، ممکن است برای حمایت از اثرات مفید رادیوتراپی شیمیدرمانی نیز انجام شود. با این حال، شواهد کمی برای فواید شیمیدرمانی در زمینه درمان سرطان واژن وجود دارد.
اگر قبلا تجربه رادیوتراپی در ناحیه واژن را داشتهاید و رضایتبخش نبوده است، پزشک احتمالا در مرحله بعد جراحی را توصیه می‌کند. این مساله به این دلیل است که هر قسمت از بدن فقط می‌تواند مقدار مشخصی از تابش را متحمل شود. بسته به اندازه تومور و محل جای‌گیری آن، جراح ممکن است حین جراحی موارد زیر را حذف کند:
- فقط تومور و ناحیه کوچکی از بافت سالم اطراف آن
- بخشی از بافت واژن یا کل عضو واژن
- یک یا چند مورد از اندامهای تناسلی یا لگنی مانند رحم و تخمدان
اساسا سرطان مرحله 4B قابل درمان نیست و فقط میتوان به کمک راهکارهایی مانند روش‌های تسکینی، رادیوتراپی یا شیمیدرمانی شدت علائم آن را کاهش داد. به طور کلی، تخمین زده شده است که احتمال بقا در سرطان واژن مرحله 1 و 2 حدود 66 درصد و در سرطان مرحله 3 و 4 حدود 21 درصد است.
عوارض احتمالی انواع روش‌های درمان سرطان واژن
برخی از عوارض جانبی کوتاهمدت هستند، اما برخی دیگر میتوانند دائمی باشند. این مساله اغلب به این دلیل است که اندامهایی که در نزدیکی واژن قرار دارند، مانند مثانه و رکتوم، ممکن است در طول درمان آسیب ببینند. در ادامه به عوارض هر روش اشاره خواهیم کرد.
عوارض جانبی رادیوتراپی
ازآنجاییکه رادیوتراپی می‌تواند هم بر سلول‌های سالم و هم بر سلول‌های سرطانی تأثیر بگذارد، ممکن است در طول درمان و برای مدت کوتاهی پس از اتمام آن، علائم زیر را تجربه کنید:
- احساس درد در ناحیه تحت درمان
- احساس درد هنگام ادرار کردن
- خستگی
- حالت تهوع یا استفراغ
- اسهال
- افزایش ترشحات واژن
رادیوتراپی می‌تواند بر روابط جنسی شما نیز تأثیر بگذارد. باعث ایجاد بافت زخم در واژن شود و واژن را باریک‌تر و رابطه جنسی را به طور بالقوه ناراحت‌کننده کند. خشکی واژن نیز می‌تواند منجر به احساس ناراحتی بیشتر در حین رابطه جنسی شود. پزشک در این شرایط معمولا داروهایی مانند گشادکنندهها و روانکنندههای واژن را برای کمک به شما ارائه میدهد.
علاوهبراین ممکن است حالت ارتجاعی مثانه کمتر شود و بههمیندلیل، احساس کنید که به دفعات مکرر نیاز به دفع ادرار دارید. رادیوتراپی خارج لگنی نیز می‌تواند باعث یائسگی زودرس شود. این عارضه مانع از وقوع بارداری حتی در سنین پایین میشود.
عوارض جانبی جراحي
احتمالا بلافاصله پس از جراحی احساس درد دارید و خطر عفونت و لخته شدن خون شما را تهدید می‌کند. انجام جراحی روی واژن با ایجاد جای زخم یا باریک‌تر کردن آن، می‌تواند رابطه جنسی را دردناک کند. بعد از جراحی برداشتن واژن و بازسازی آن با بخشی از بافت نواحی دیگر بدن، پوشش جدید مانند واژن قادر به تولید مخاط نخواهد بود. بنابراین احتمالا برای جلوگیری از خشکی و سوزش باید از روانکننده در طول فعالیت جنسی استفاده کنید.
در برخی موارد ممکن است نیاز به برداشتن مثانه یا راستروده باشد. اگر این اتفاق بیافتد، باید ادرار یا مدفوع را به روش دیگری دفع کنید. جراح می‌تواند سوراخی در معده شما ایجاد کند و کیسهای به نام کیسه کولوستومی را برای جمعآوری مواد زائد وصل کند. سایر خطرات احتمالی جراحی عبارتند از:
- لنف اِدم و بروز تورم در پاها بهخصوص درشرایطیکه بخشی از غدد لنفاوی کشاله ران حذف شوند.
- یائسگی زودرس اگر تخمدانها برداشته شوند.
- بروز ترومبوز سیاهرگی عمقی
عوارض جانبی شیمیدرمانی
شیمی درمانی نیز مانند رادیوتراپی به سلول‌های سالم بدن نیز آسیب میرساند و باعث بروز عوارض جانبی زیر میشود:
- حالت تهوع یا استفراغ
- خستگی مزمن
- تنگی نفس
- ریزش یا نازک شدن مو
- افزایش خطر بروز عفونت
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
پیشآگهی شما برای سرطان واژن بستگی به مرحلهای دارد که در آن تشخیص داده شده است. سرطان واژن در مراحل اولیه اغلب می‌تواند با موفقیت درمان شود. درمان سرطان در مراحل بعدی سختتر است و ممکن است به شیمیدرمانی مداوم و سایر گزینههای درمانی نیاز داشته باشد. بههمیندلیل، انجام معاینات منظم زنان حتی زمانیکه احساس سلامتی میکنید، مهم است. توصیه می‌کنیم با بروز اولین علائم به پزشک متخصص زنان و زایمان مراجعه کنید.
سخن آخر
اگرچه سرطان واژن یک نوع سرطان نادر است اما معمولا بسیار آهسته به نواحی دیگر لگن یا ارگانهای حیاتی مانند ریه و کبد گسترش مییابد و ممکن است در مراحل آخر منجر به مرگ بیمار شود. اینکه چقدر جدی است بستگی به میزان گسترش آن و سلامت عمومی شما دارد. حتما در این زمینه با پزشک خود مشورت کنید و از انجام بهموقع معاینات و روش‌های درمانی غافل نشوید!
منابع:
https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/15579-vaginal-cancer
https://www.healthline.com/health/vaginal-cancer#symptoms
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/vaginal-cancer/symptoms-causes/syc-20352447
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگو شرکت کنید؟نظری بدهید!