درباره روش IUI برای تعیین جنسیت بیشتر بدانید
اگرچه هدف اصلی از انجام روش آی یو آی (IUI) به معنای لقاح داخل رحمی (Intrauterine Insemination) درمان ناباروری است، اما معمولا از آن برای تعیین جنسیت و افزایش شانس داشتن پسر یا دختر پیش از بارداری نیز استفاده می‌شود. البته در اصل برای تعیین جنسیت از روش میکروسورت IUI (MicroSort IUI) استفاده می‌شود که تنها تفاوت آن با روش IUI معمولی انجام فرآیند جداسازی اسپرم‌ها است.
در این روش اسپرم‌ها را پس از فرآیند شستشو به کمک دستگاه مخصوصی به نام سانتریفیوژ، به دو گروه اسپرم‌هایی که نوزاد دختر تولید می‌کنند (دارای کروموزوم X) و اسپرم‌هایی که نوزاد پسر تولید می‌کنند (دارای کروموزوم Y) جداسازی می‌کنند. سپس اسپرم‌های مورد نظر را به طور مستقیم در درون رحم قرار می‌دهند تا بدین‌ترتیب راحت‌تر به تخمک رسیده و لقاح انجام شود.
یکی از مزایای اصلی فناوری IUI این است که امکان تعیین جنسیت را برای خانواده‌هایی که علاقه‌ای به انجام درمان تهاجمی و پرهزینه آی وی اف (IVF) ندارند فراهم می‌کند. البته معمولا نتیجه IVF صد‌درصد تضمین شده است و احتمال موفقیت روش میکروسورت IUI در حدود 75 تا 90 درصد است. جالب است بدانید که احتمال موفقیت والدینی که در تعیین جنسیت به روش میکروسورت IUI دختر می‌خواهند خیلی بیشتر از دوستداران پسر است.
قبل از هرگونه اقدامی باید آزمایش‌ها و تشخیص‌های خاصی انجام شود تا سطح باروری زن و مرد به‌خوبی بررسی شود. در ادامه به جزئیات بیشتری از این مساله اشاره خواهیم کرد.
روش IUI براي تعیین جنسیت بر چه اصولی استوار است؟
روش میکروسورت IUI یک فرآیند پیش از بارداری قابل اطمینان است که با جدا کردن اسپرم‌ها، احتمال بچه‌دار شدن با جنسیت دلخواه را افزایش می‌دهد. در حال حاضر این تنها روش اثبات شده برای تعیین جنسیت با کنترل اسپرم‌هایی است که تخمک را بارور می‌کنند.
بهتر است بدانید که نمونه منی معمولا حاوی 50 درصد اسپرم‌های حامل کروموزوم Y است که باعث تولید پسر می‌شوند و 50 درصد اسپرم‌های حامل کروموزوم X است که باعث ایجاد یک دختر می‌شوند.
روش میکروسورت IUI روشی مبتنی بر تفاوت در مقدار ماده ژنتیکی در اسپرم است که در آن کروموزوم X تقریبا 2.8% مواد DNA بیشتری نسبت به کروموزوم Y دارد. بدین‌شکل، اسپرم‌ها جداسازی می‌شوند و به زوجین اجازه داده می‌شود که از نمونه‌ای برای باروری استفاده کنند که فقط حاوی اسپرم‌های با جنسیت مورد نظر باشد.
به طور کلی، روش میکروسورت IUI به چه صورت انجام مي‌شود؟
اگرچه این روش ساده و تقریبا بدون درد است، اما احساس نگرانی در مورد آن طبیعی است. معمولا در کلینیک باروری انجام می‌شود و نیازی نیست برای این عمل به بیمارستان مراجعه شود. از مراحل انجام آن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
1. جمع‌آوری مایع منی
برای انجام این تکنیک تعیین جنسیت، ابتدا نمونه اسپرم به روش خودارضایی به دست می‌آید. اگر مرد نتواند نمونه منی را در کلینیک ارائه دهد، ممکن است این امکان را داشته باشد که از کیت استریل جمع‌آوری خانگی مایع منی استفاده کند. در نظر داشته باشید که برای انجام این روش باید نمونه را ظرف یک ساعت پس از جمع‌آوری به کلینیک برسانید و تا رسیدن به آنجا باید در محدوده دمای بدن نگهداری شود.
2. شستشوی مایع منی
اصولا مایع منی علاوه‌بر اسپرم حاوی مواد دیگری نیز است. به‌همین‌دلیل، پزشک مایع منی را تحت یک روش شستشو ویژه قرار می‌دهد که ناخالصی‌ها را از بین می‌برد. بدین‌شکل، تنها آنچه برای لقاح لازم است باقی می‌ماند.
3. مرتب‌سازی اسپرم‌ها
در این مرحله برای تعیین جنسیت، نمونه با یک رنگ فلورسنت متمایز رنگ‌آمیزی می‌شود که به طور موقت به DNA موجود در اسپرم می‌چسبد.
اسپرم‌های رنگ‌آمیزی شده یک به یک توسط دستگاه فلوسیتومتر آنالیز می‌شوند. اصولا اسپرم‌های حاوی کروموزوم X که دارای DNA بیشتری هستند، درخشش بیشتری نسبت به اسپرم‌های حاوی کروموزوم Y دارند. در نهایت، یک نمونه اسپرم غنی‌شده آماده برای تزریق به داخل رحم به دست می‌آید.
4. لقاح داخل رحمی
برای تزریق نمونه باید خانم روی یک میز مخصوص زنان و زایمان دراز بکشد. سپس یک کاتتر (لوله کوچک و نازک) در دهانه رحم قرار می‌گیرد. ممکن است در این حین، مشابه آنچه که در طول تست پاپ‌اسمیر رخ می‌دهد، گرفتگی خفیفی در ناحیه شکم احساس شود. در نهایت مایع منی شسته و جداسازی شده، از طریق کاتتر به رحم منتقل می‌شود. سپس، کاتتر برداشته می‌شود و کار تمام است.
البته علاوه‌بر تزریق داخل رحمی (IUI)، از نمونه بدست‌آمده می‌توان برای انجام روش‌های کمک‌باروری دیگری مانند لقاح آزمایشگاهی (IVF) و تزریق اسپرم داخل سیتوپلاسمی (ICSI) نیز استفاده کرد. متخصصین زنان و زایمان و پزشکان متخصص غدد این تکنیک‌ها را انجام می‌دهند.
پزشک ممکن است پیشنهاد دهد که خانم برای مدت کوتاهی پس از عمل دراز بکشد یا بلافاصله از جای خود بلند شود. در هر صورت، لازم نیست نگران ریزش اسپرم‌ها هنگام ایستادن باشید. زیرا آن‌ها به طور مستقیم به داخل رحم منتقل می‌شوند و برای لقاح به یک تخمک منتظر در لوله‌های فالوپ حمله می‌کنند.
چه مدت طول می‌کشد تا نمونه اسپرم با روش میکروسورت IUI مرتب‌سازی شود؟
بخش اول فرآیند حدود 3 ساعت طول می‌کشد که شامل انجام آزمایش‌های لازم برای نمونه‌برداری، شستشو و رنگ‌آمیزی نمونه است.
بخش دوم فرآیند یا آنالیز نمونه، بستگی به تعداد سلول‌های بازیابی شده و کیفیت نمونه دارد و می‌تواند از 4 تا 6 ساعت طول بکشد. البته نمونه‌های انجماد شده به یک ساعت زمان بیشتر برای پردازش نیاز دارند.
نکات قابل توجه قبل از تعیین جنسیت با میکروسورت IUI
ازآنجایی‌که نمونه مایع منی باید پارامترهای قابل قبولی داشته باشد تا بتوان برای تعیین جنسیت یک مرتب‌سازی موفقیت‌آمیز انجام داد، از قبل روی آن آنالیز انجام می‌شود. معمولا پس از 3 تا 5 روز پرهیز از برقراری رابطه جنسی، در آزمایشگاه نمونه مایع منی جمع‌آوری می‌شود و در لحظه برای تعیین تعداد سلول‌های اسپرم و میزان تحرک آن‌ها آزمایش انجام می‌شود.
اصولا برای انجام روش تعیین جنسیت با میکروسورت IUI به 100 میلیون سلول متحرک نیاز است. تجربه نشان داده است که در هر بار مرتب‌سازی سلول‌های اسپرم برای تعیین جنسیت، باید 300 تا 500 هزار سلول با میانگین تحرک 75 درصد آماده‌سازی شود.
دوره‌های پرهیز کمتر از 3 روز بر تحرک اسپرم تأثیر منفی می‌گذارد، درحالی‌که دوره‌های پرهیز بیش از 5 روز تأثیر منفی بر تعداد اسپرم زنده موجود در انزال دارد. بنابراین، رعایت 3 تا 5 روز پرهیز از برقراری رابطه جنسی قبل از تولید نمونه اسپرم برای IUI بسیار مهم است.
سپس برای بررسی احتمال ابتلا به HIV، هپاتیت B، هپاتیت C، تبخال و زگیل تناسلی، سیفلیس، سوزاک و سایر بیماری‌های مقاربتی، زن و مرد آزمایش خون انجام می‌دهند.
در روز 2 یا 3 از دوره قاعدگی زن، آزمایش خون برای بررسی میزان هورمون‌های FSH، LH، استرادیول، پرولاکتین، TSH و AMH انجام می‌شود. در همان روز از زن خواسته می‌شود که یک سونوگرافی اولیه برای شمارش فولیکول‌های آنترال و همچنین برای اطمینان از اینکه هیچ مشکل قابل مشاهده‌ای در رحم وجود ندارد که می‌تواند در بارداری موفق اختلال ایجاد کند، انجام دهد.
روش IUI به مصرف دوز اندکی از دارو برای تحریک تخمدان نیاز دارد. زیرا لازم است که تنها چند تخمک با کیفیت خوب به مرحله تخمک‌گذاری برسند تا بتوان شانس موفقیت برای باردار شدن خانم را افزایش داد. در طول این مرحله، از زن خواسته می‌شود که چند اسکن برای نظارت بر پیشرفت فرآیند تحریک تخمدان انجام دهد. تقریبا سی و پنج ساعت قبل از انجام عمل IUI، به زن هورمون hCG تزریق می‌شود تا تخمک‌ها برای لقاح آماده شوند.
هدف از تعیین جنسیت با IUI افزایش تعداد سلول‌های اسپرمی است که به لوله‌های فالوپ می‌رسند و در نتیجه شانس لقاح را افزایش می‌دهد. همچنین با تعداد تخمک‌های بیشتر در لوله‌های فالوپ، شانس بارداری در مقایسه با مقاربت طبیعی به طور قابل توجهی بیشتر خواهد بود.
اگرچه روش میکروسورت IUI کم‌تهاجمی‌ترین روش تعیین جنسیت است، اما باید دانست که این روش بیشتر برای خانم‌ها و آقایانی که در دهه 20 یا شاید اوایل 30 سالگی هستند انجام می‌شود. زیرا ذخایر تخمدانی عالی و پارامترهای مرتبط با کیفیت اسپرم بالاتر از حد استاندارد دارند.
اغلب پزشکان برای زوجین بالاتر از 35 سال روش‌هایی مانند IVF را توصیه می‌کنند. چراکه طبق تحقیقات، شانس موفقیت روش IUI در این افراد 20 تا 25 درصد است.
اصول مهم بعد از تعیین جنسیت با روش IUI
بعد از عمل IUI ممکن است برای شما پروژسترون تجویز شود که معمولا از طریق شیاف واژینال مصرف می‌شود. حدود یک هفته پس از IUI، پزشک ممکن است آزمایش خون را تجویز کند تا سطوح پروژسترون و استروژن بررسی شوند. ۱۰ تا ۱۴ روز پس از IUI برای اطمینان از باردار شدن، لازم است آزمایش خون انجام دهید و میزان هورمون hCG اندازه‌گیری شود.
خطرات تعیین جنسیت با روش IUI
تعیین جنسیت با روش IUI یک روش نسبتا کم‌خطر است و بعد از آن خطر بروز عفونت بسیار کمی وجود دارد. در واقع بزرگترین خطر ناشی از آن در اثر مصرف داروهای باروری است. اگر پیش از تعیین جنسیت با روش IUI گنادوتروپین مصرف شود، ممکن است خانم در معرض خطر بارداری چندقلو (دوقلو، سه‌قلو یا حتی بیشتر) یا ابتلا به سندرم تحریک بیش‌ازحد تخمدان (OHSS) باشد.
به‌همین‌دلیل است که نظارت مهم است. اگر در زمانIUI فولیکول‌های تخمک زیادی (بیش از 20 عدد) وجود داشته باشد، ممکن است برای پیشگیری از چندقلویی انجام آن لغو شود و در زمان دیگری دوباره امتحان شود. احتمالا در این شرایط، پزشک از بیمار می‌خواهد که از برقراری رابطه جنسی نیز خودداری کند.
خطر OHSS نیز بالا است. این سندرم باعث می‌شود که تخمدان‌ها دردناک و متورم شوند. در موارد شدید، این وضعیت می‌تواند تهدیدکننده زندگی باشد.
آیا می‌توان نمونه اسپرم میکروسورت شده را منجمد یا ارسال کرد؟
بله، نمونه مایع منی را می‌توان در حالت انجماد نگهداری کرد و برای مرتب‌سازی به آزمایشگاه ارسال کرد. پس از مرتب‌سازی برای تعیین جنسیت نیز می‌توان اسپرم‌ها را منجمد و به آزمایشگاه دیگری ارسال کرد.
البته ازآنجایی‌که انجماد و ذوب مداوم سلول‌های اسپرم زنده می‌تواند تعداد آن‌ها را کاهش دهد، توصیه می‌شود مایه منی حاصل از انزال‌های متعدد را در حالت انجماد نگه دارید تا در مجموع حداقل 200 میلیون سلول اسپرم متحرک بدست آید.
مطالعات نشان داده‌اند که در طول فرآیند انجماد و ذوب، به طور متوسط 50 تا 60 درصد سلول‌ها زنده نمی‌مانند. همین مساله باعث شده است تا متخصصان از نمونه‌های فریز شده فقط برای انجام روش‌های کمک‌باروری IVF و ICSI استفاده کنند و انجام روش IUI را مجاز نمی‌دانند. پس اگر قصد تعیین جنسیت با IUI را دارید، باید نمونه تازه ارسال کنید و پس از مرتب‌سازی سریع آن در آزمایشگاه، برای لقاح داخل رحمی تزریق شود. مطمانا پزشک چنین مسالهای را به شما یادآوری می‌کند.
آیا می‌توان از اسپرم اهداشده برای روش میکروسورت IUI استفاده کرد؟
اگرچه به‌دلیل کیفیت بالای اسپرم‌های اهداشده و کاهش تعداد سلول‌ها در انجماد و ذوب مداوم، اصولا از آن‌ها برای برای روش IVF استفاده می‌شود، اما در مواقعی امکان استفاده از اسپرم اهداشده برای میکروسورت IUI نیز وجود دارد.
درصد جوابگيري از روش تعیین جنسیت با IUI تا چه اندازه است؟
اصولا دو راه برای تعیین میزان اثرگذاری سلول‌های اسپرم جداسازی شده وجود دارد که عبارتند از:
- روش آنالیز DNA به نام فیش (FISH) که از پروب‌های DNA استفاده می‌کند. این پروب‌ها به طور خاص به کروموزوم X یا Y در اسپرم متصل می‌شوند. به‌همین‌دلیل اسپرم حامل X به رنگ قرمز یا صورتی و اسپرم دارای Y به رنگ سبز دیده می‌شود. سلول‌ها را می‌توان در زیر میکروسکوپ شناسایی و شمارش کرد تا درصد خلوص به دست آید. در حال حاضر، روش تعیین جنسیت با میکروسورت می‌تواند تا 91% امکان مرتب‌سازی کرموزوم X و تا 80% امکان مرتب‌سازی کروموزوم Y را فراهم کند.
- روش تعیین درصد فرزندانی که با استفاده از تعیین جنسیت با میکروسورت IUI متولد شده‌اند. معمولا میزان موفقیت برای دختران 93% و برای پسران 82% است.
به طور کلی، این روش نمی‌تواند به میزان 100% تولد فرزندی با جنسیت دلخواه را تضمین کند. تنها کاری که این فناوری انجام می‌دهد افزایش درصد سلول‌های اسپرم با جنسیت مورد نظر است. به‌همین‌دلیل، می‌توان درصد کارآمدی آن را 75 تا 90 درصد اعلام کرد.
احتمال باردار شدن خانم بعد از تعیین جنسیت و انجام روش IUI چقدر است؟
اصولا فرآیند مرتب‌سازی اسپرم‌ها تاثیری روی کاهش احتمال باروری زن بعد از لقاح داخل رحمی ندارد. در واقع این سن، شرایط بالینی، سابقه پزشکی و کیفیت اسپرم‌ها و تخمک‌ها هستند که روی این مساله موثر هستند.
طبق تحقیقات انجام شده، اگرچه بسیاری از زنان در اولین تلاش باردار می‌شوند، اما به طور متوسط به دو تا سه بار IUI نیاز است. در مطالعه‌ای روی حدود 1000 زوج مشخص شده است که میزان موفقیت آن‌ها در شرایط خاص عبارتند از:
- %55.6 درصد برای زوج‌هایی با مشکل ناهنجاری دهانه رحم
- %47.4 درصد برای زوج‌هایی با مشکلات تخمک‌گذاری (مانند عدم تخمک‌گذاری)
- %41.7 درصد برای زوج‌هایی با مشکلات ناباروری از سوی مرد
- %37.6 برای زوج‌هایی با اختلال الیگواسپرمی (تعداد کم اسپرم)
- %35.1 درصد برای زوج‌های درگیر ناباروری با دلایل غیرقابل مشخص
- %13.4 برای زوج‌هایی با مشکل آستنواسپرمی (تحرک ضعیف اسپرم)
- 7 درصد برای زوج‌های درگیر اندومتریوز
آیا تعیین جنسیت با IUI می‌تواند به جلوگیری از ناهنجاری‌های جنینی کمک کند؟
در حال حاضر احتمال بروز ناهنجاری در جنین، حدود 4% است. محققان نشان داده‌اند، زوج‌هایی که از روش تعیین جنسیت با میکروسورت IUI استفاده می‌کنند این میزان را به 2.8% کاهش می‌دهند. در واقع با مرتب‌سازی اسپرم، می‌توان نرخ بروز برخی از بیماری‌های ژنتیکی مرتبط با جنسیت را کاهش داد. پس علاوه‌بر تعیین جنسیت، میتوانید احتمال تولد یک نوزاد بیمار را تقریبا به میزان دو سوم کاهش دهید.
سخن آخر
بنابراین، تعیین جنسیت با میکروسورت IUI احتمال تولد نوزادی با جنسیت مورد نظر را بسیار افزایش می‌دهد. با این وجود، تصمیم‌گیری در مورد اینکه آیا IUI را دنبال کنید یا نه یک انتخاب کاملا شخصی است. اگرچه نرخ موفقیت روش IVF بسیار بالاتر است، اما IUI به طور قابل توجهی ارزان‌تر و کم‌خطرتر است.
با توجه به اینکه در برخی از زوجین ممکن است انجام یک دوره IUI باعث باروری نشود، حتما به تأثیرات عاطفی درمان‌های ناباروری توجه کنید. ممکن است لازم باشد دوباره برای نمونه‌برداری، جداسازی اسپرم‌ها و لقاح داخل رحمی اقدام کنید یا اصلا نیاز به انجام دوباره IUI نباشد و پزشک دستور انجام روش‌های دیگری مانند IVF و ICSI را بدهد.
به‌همین‌دلیل، توصیه می‌کنیم که پیش از هرگونه اقدامی به یک کلینیک ناباروری باسابقه و حرفه‌ای مراجعه کنید. مطمانا انجام به‌موقع آزمایشات پیش‌بالینی و تشخیص دقیق پزشکان باتجربه می‌تواند شما را از صرف هزینه، زمان و انرژی بیش‌ازحد معاف کند.
منابع:
https://www.scrcivf.com/treatment-options/non-surgical-medical-fertility/intrauterine-insemination/
http://www.gender-selection-ivf.co.uk/microsort-iui-for-sex-selection.html
https://www.verywellfamily.com/what-is-iui-treatment-1960187
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگو شرکت کنید؟نظری بدهید!