کیست تخمدان توده های شایعی هستن که داخل یا روی تخمدان خانوم ها ایجاد میشن. کیست ها انواع مختلفی دارن که رایج ترین اون ها بی خطر هستن.
بیشتر کیست ها معمولاً هیچ علائمی ندارن و در نهایت هم بدون درمان از بین میرن. به ندرت کیست ها عوارض ایجاد میکنن و نیاز به درمان دارن.
انجام معاینات منظم لگن توسط یه دکتر متخصص زنان و زایمان میتونه به کاهش احتمال به وجود اومدن کیست کمک کنه.
ممکنه برای زیباسازی یا تنگ کردن واژن به روش واژینوپلاستی به پرشک زنان مراجعه کنید و حین پرسش و پاسخ و معاینه، متوجه وجود کیست در تخمدان بشید.
کیست تخمدان چیست؟
کیست تخمدان کیسه ای پر از مایع یا مواد نیمه جامده که درون یا روی یک یا هر دو تخمدان تشکیل میشه. تخمدان ها اندام های کوچکی در لگن هستن که سلول های تخمک رو نگه میدارن و هورمون هایی مثل استروژن و پروژسترون رو می سازن.
کیست های تخمدان انواع مختلفی دارن که اکثر اون ها بدون درد و بی ضرر و یا به عبارتی خوش خیم هستن. معمولاً کیست های تخمدان علائمی ایجاد نمی کنن و فقط با معاینات پزشک و یا آزمایشات معلوم میشن.
انواع کیست تخمدان
کیست های تخمدان به دو نوع کلی تقسیم میشن که هر کدوم از اون ها خودشون انواع مختلفی دارن.
- کیست های عملکردی
- کیست های پاتولوژیک
کیست های عملکردی
اکثر کیست های تخمدان کیست های عملکردی هستن. این کیست ها در پاسخ به تغییرات بدن شما در طول چرخه قاعدگی شکل میگیرن. به ندرت، کیست های تخمدان به دلایل غیرمرتبط با قاعدگی ایجاد میشن.
کیست های عملکردی شایع ترین نوع کیست تخمدان هستن و به بیماری مرتبط نیستن. همون طور که گفته شد اون ها در نتیجه تخمک گذاری یا همون آزاد شدن تخمک از تخمدان، اتفاق میفتن.
این کیست ها می تونن نشونه ای از عملکرد تخمدان ها باشن. کیست های عملکردی معمولاً در طول زمان، در عرض 60 روز، بدون درمان خاصی کوچک میشن و از بین میرن.
به کیست های عملکردی کیست ساده هم گفته میشه.
کیست فولیکولار
یک کیسه کوچیک در تخمدان، به نام فولیکول، هر ماه یک تخمک رو به عنوان بخشی از چرخه قاعدگی آزاد می کنه. کیست فولیکولار زمانی تشکیل میشه که فولیکول تخمک رو آزاد نکنه.
تخمک به سمت لوله فالوپ حرکت میکنه. فولیکول با مایع پر میشه و بزرگتر میشه. تخمک آزاد نمیشه و به رشد خودش ادامه میده.
کیست جسم زرد
پس از این که فولیکول تخمک رو آزاد میکنه، گروهی از سلول های تولید کننده هورمون به نام جسم زرد رو تشکیل میدن. کیست زمانی تشکیل میشه که مایع در جسم زرد جمع بشه و باعث رشد اون بشه.
کیست های پاتولوژیک
کیست های پاتولوژیک به دلیل رشد غیرطبیعی سلول ها ایجاد میشن و به چرخه قاعدگی مربوط نمیشن. اون ها میتونن قبل و بعد از یائسگی ایجاد بشن.
کیست های پاتولوژیک یا از سلول های مورد استفاده برای ایجاد تخمک یا سلول هایی که قسمت بیرونی تخمدان رو می پوشونن، ایجاد میشن.
این کیست ها گاهی اوقات ممکنه بترکن، پیچ بخورن یا بسیار بزرگ بشن و خون رسانی به تخمدان ها رو مختل کنن.
کیست های پاتولوژیک معمولاً غیر سرطانی هستن، اما تعداد کمی سرطانی (بدخیم) هستن که در این صورت با جراحی برداشته میشن.
در نتیجه همه کیست های تخمدان در نتیجه چرخه قاعدگی ایجاد نمیشن. اون ها معمولاً نشونه یا عامل بیماری نیستن اما ممکنه پزشکتون تشخیص بده که این کیست ها رو با معاینات منظم تحت کنترل داشته باشید.
انواع کیست های پاتولوژیک
بعضی از کیست های پاتولوژیک عبارتند از:
سیستادنوما
این کیست ها روی سطح تخمدان تشکیل میشن. اون ها با مایعی رقیق و آبکی و یا غلیظ و مخاطی پر شدن.
کیست های درموئید (تراتوم)
کیست های درموئید از سلول هایی تشکیل شدن که انواع بافت های بدن انسان از پوست، مو، دندان و حتی بافت مغز رو تشکیل میدن.
آندومتریوم
این کیست ها با بافت آندومتر پر میشن، همون بافتی که هر ماه در طول قاعدگی همراه خونریزی از بدن خارج میشه.
سرطان تخمدان
بر خلاف انواع کیست هایی که تا اینجا نام برده شدن، کیست های سرطانی تخمدان (تومورها) توده های جامد سلول های سرطانی هستن.
چه کسانی به کیست تخمدان مبتلا می شوند؟
در جواب این که چه کسانی دچار کیست های تخمدان میشن باید گفت؛ در واقع هر کسی که تخمدان داره ممکنه به کیست تخمدان مبتلا بشه.
عوامل مؤثر بر ابتلا به کیست تخمدان
هر خانومی ممکنه دچار کیست های تخمدان بشه. اما بعضی از عوامل خطر ابتلا به این بیماری رو افزایش میده. برخی از عواملی که روی بروز این مشکل تأثیر دارن عبارتند از:
- سن: احتمال ابتلا به کیست تخمدان در کسانی که یائسه نشدن بیشتره
- وضعیت بارداری: احتمال تشکیل و باقی موندن کیست در دوران بارداری بیشتره
- سابقه کیست تخمدان: احتمال ابتلا به کیست تخمدان در افرادی که قبلاً کیست داشتن، بیشتره
- شرایط پزشکی: داشتن مشکلاتی از قبیل اندومتریوز، مشکلات هورمونی یا استفاده از داروهایی برای کمک به تخمک گذاری مانند کلومیفن؛ احتمال ابتلا به کیست رو بیشتر می کنه.
کیست تخمدان بسیار شایعه، به خصوص اگر خانومی هنوز به یائسگی نرسیده باشه. کیست های عملکردی شایع ترین نوع کیست تخمدان هستن.
کدام کیست تخمدان خطرناک است؟
اکثر کیست های تخمدان بی ضرر هستن و اغلب خود به خود در نهایت از بین میرن. برخی از انواع کیست ها بیشتر احتمال داره سرطانی بشن یا عوارض ایجاد کنن، اما این اتفاق به ندرت پیش میاد.
کمتر از 1 درصد کیست های تخمدان سرطانی هستن. معاینات منظم باعث میشه که اگه کیستی وجود داشته باشه به موقع درمان بشه و از بین بره.
کیست تخمدان چگونه به وجود می آید؟
در جواب این سؤال که «کیست تخمدان از چیه؟» باید بگم که تخمک گذاری علت اصلی کیست تخمدانه. کیست های تخمدان کیسه های پر از مایع هستن که روی یک یا هر دو تخمدان به وجود میان.
علل ایجاد کیست تخمدان
به وجود اومدن کیست تخمدان علت های مختلفی داره که بعضی از اون ها عبارتند از:
تولید مثل غیر طبیعی سلولی: تولید مثل سلول های غیر معمول می تونن باعث ایجاد کیست هایی مانند درموئید و سیستادنوما بشن.
اندومتریوز: این کیست ها اغلب در مراحل پیشرفته اندومتریوز روی تخمدان ایجاد میشن.
بیماری التهابی لگن (PID): عفونت های شدید لگن می تونن به تخمدان ها سرایت کنن و باعث ایجاد کیست بشن.
علائم و نشانه های کیست تخمدان چیست؟
برخی از کیست های کوچکتر هیچ علامتی ایجاد نمی کنن. در این موارد ممکنه حتی ندونید که کیست دارید. اما کیست های بزرگتر ممکنه نشونه هایی داشته باشن.
بعضی از نشونه های کیست عبارتند از:
- درد لگن یا درد مبهم در کمر
- احساس پری (نفخ) در قسمت پایین شکم که ممکنه در یک طرف بدن بارزتر باشه.
- درد هنگام مقاربت (دیسپارونی)
- دوره های دردناک
تفاوت کیست تخمدان با تخمدان پلی کیستیک
فرق کیست تخمدان و سندروم تخمدان پلی کیستیک در اینه که سندروم تخمدان پلی کیستیک معمولاً به دلیل عدم تعادل هورمونی ایجاد میشه.
اما در مورد کیست تخمدان اینطور نیست. ممکنه خانومی بارها دچار کیست بشه ولی سندروم تخمدان پلی کیستیک نداشته باشه.
سندرم تخمدان پلی کیستیک وضعیتیه که باعث پریودهای نامنظم و سایر مشکلات مرتبط با هورمون از جمله چاقی و ناباروری میشه.
همچنین سندرم تخمدان پلی کیستیک باعث هیرسوتیسم یا افزایش رشد موهای بدن و همینطور مشکل در کاهش وزن میشه.
کیست تخمدان باعث ناباروری می شود؟
کیست و تخمدان و بارداری در اکثر مواقع با هم مرتبط نیستن. کیست تخمدان معمولاً مانع باردار شدن نمیشه، اگرچه گاهی اوقات میتونه باردار شدن رو دشوارتر کنه.
حتی اگه نیاز به عمل جراحی برای از بین بردن کیست داشته باشید، پزشک بدون این که به باروری بیمار آسیبی وارد بشه این کار رو انجام میده.
این کار ممکنه با برداشتن فقط کیست و دست نخورده ماندن تخمدان ها باشه و یا فقط برداشتن یک تخمدان. اما در برخی موارد، جراحی برای برداشتن هر دو تخمدان ممکنه لازم باشه، در این صورت بیمار دیگه نمیتونه هیچ تخمکی تولید کنه.
به همین خاطر قبل از عمل، با جراح خود در مورد اثرات بعد از عمل روی باروری صحبت کنید.
آیا کیست تخمدان درد دارد؟
دردناک بودن کیست تخمدان در افراد مختلف متفاوته اما با توجه به شرح حال بیمارهای مختلف، ممکنه بیمار یکی از شرایط زیر رو تجربه کنه:
- اصلا درد نداره
- ناراحتی خفیف یا احساس سیری کنه
- دردی که میشه اون رو تیز یا مانند درد مبهم توصیف کرد.
- ناراحتی یا دردی که بدون توضیح میاد و میره
آیا کیست تخمدان باعث اضافه وزن میشه؟
متأسفانه بله؛ کیست ها می تونن باعث نفخ بشن که این موضوع باعث اضافه وزن هم میشه. حتی برخی از کیست ها هورمون هایی ترشح می کنن که می تونن باعث افزایش وزن بشن.
عوارض کیست تخمدان چیست؟
کیست های تخمدان گرچه خطرات چندانی ندارن اما در موارد زیر خطر محسوب میشن و باید حتماً درمان بشن.
- کیست سرطانی: کیست های تخمدانی که بعد از یائسگی ایجاد میشن، بیشتر از کیست هایی که قبل از یائسگی ایجاد میشن، سرطانی هستن.
- کیست تخمدان پاره شده: کیست های عملکردی معمولاً بدون ایجاد علائم منفی پاره میشن. اما گاهی اوقات، پارگی کیست میتونه باعث درد شدید و تورم در شکم بشه. این کیست هر چه بزرگتر باشه، احتمال پاره شدنش بیشتره.
- پیچ خوردگی تخمدان: کیست ها میتونن به قدری بزرگ بشن که شکل تخمدان رو مخدوش کنن و احتمال پیچ خوردن اون روافزایش بدن.
پیچش تخمدان می تونه از جریان خون به تخمدان جلوگیری کنه و باعث مرگ تخمدان بشه. درد شدید، تهوع و استفراغ همگی از علائم پیچ خوردگی تخمدان هستن.
اگر علائم پارگی کیست تخمدان یا پیچ خوردگی تخمدان رو تجربه کردید، فوراً به یک پزشک متخصص زنان و زایمان مراجعه کنید.
روش تشخیص کیست تخمدان
راحت ترین راه برای این که خانومی متوجه بشه کیست تخمدان داره یا نه، روش تشخیص کیست تخمدان توسط چکاپ و معاینه در مطب یک دکتر متخصص زنان و زایمان هستش.
این اولین و ساده ترین راه تشخیص کیست تخمدانه؛ اما اگر پزشک به نتیجه نرسید، راه های دیگه ای رو به بیمار پیشنهاد می کنه.
راه های تشخیض کیست در تخمدان
معاینه لگن: معاینه بیمار توسط پزشک متخصص زنان و زایمان
اولتراسوند: این روش تصویربرداری از امواج صوتی برای ایجاد تصاویری از اندام های داخلی بدن بیمار استفاده میکنه. این روش میتونه محل تخمدان ها و این که مایع هستن یا جامد رو مشخص کنه.
لاپاراسکوپی: این روش در اتاق عمل انجام میشه. پزشک یک دوربین رو از طریق یک برش، در شکم بیمار وارد میکنه و میتونه رحم و حفره لگن بیمار رو مشاهده کنه. اگر پزشک در حین انجام لاپاراسکوپی، کیستی مشاهده کنه؛ میتونه اون رو حذف کنه.
درمان کیست تخمدان
درمان به عواملی مانند سن بیمار، علائمی که با اون به پزشک مراجعه کردید و همچنین علت به وجود اومدن کیست بیمار بستگی داره.
این که کیست بیمار از چه نوع باشه تعیین میکنه که پزشک متخصص چه روش درمانی رو برای از بین بردن اون ها استفاده کنه.
درمان کیست های عملکردی
کیست های عملکردی تخمدان معمولاً بدون درمان از بین میرن. اگر کیست بیمار بنا به تشخیص پزشک، از نوع عملکردی باشه؛ پزشک ممکنه فقط از بیمار بخواد که بعد از مدتی دوباره برای معاینه به مطب بره.
در این حالت ممکنه بعد از چند هفته یا چند ماه پس از تشخیص، پزشک از بیمار بخواد که یک سونوگرافی انجام بده تا مشخص بشه که آیا کیست از بین رفته یا نه.
درمان کیست تخمدان با دارو
روش دارو درمانی برای از بین بردن کیست های تخمدان که به صورت عملکردی به وجود اومدن، روشیه که نتیجه دلخواه رو به بیمار میده.
پزشک ممکنه داروهای حاوی هورمون (مانند قرص های ضد بارداری) رو برای توقف تخمک گذاری و جلوگیری از تشکیل کیست های آینده برای بیمار تجویز کنه.
درمان کیست تخمدان با جراحی
اگر کیست های تخمدان علائمی داشته باشن و طی معاینات متعدد، پزشک متوجه بزرگ تر شدن اون بشه؛ برداشتن اون ها نیاز به جراحی خواهد داشت.
نوع جراحی بستگی به اندازه کیست و ظاهر اون در سونوگرافی داره.
روش جراحی برای درمان کیست تخمدان
دو روش جراحی معمول برای درمان و از بین بردن کیست تخمدان وجود داره. توی هر دو روش کیست به طور کامل برداشته میشه؛ اما تشخیص نوع جراحی با پزشک جراح متخصص زنان و زایمانه.
لاپاراسکوپی
در روش لاپاراسکوپی پزشک یک دوربین کوچیک رو از طریق یک برش روی شکم بیمار، وارد بدن اون میکنه. دکتر متخصص زنان با استفاده از دستگاه، اندام های تناسلی و حفره لگن بیمار رو مشاهده می کنه.
کیست تخمدان رو میشه از طریق برش های کوچیک به نام سیستکتومی تخمدان برداشت.
لاپاراتومی
اگه کیست بسیار بزرگ باشه یا نگرانی های دیگه ای وجود داشته باشه، ممکنه پزشک از روش لاپاراتومی استفاده کنه.
اگه پزشک مشکوک به سرطان باشه، ممکه با یک متخصص سرطان یا انکولوژیست زنان در مورد بهترین گزینه های درمانی برای بیمار مشورت کنه.
قیمت جراحی کیست تخمدان
قیمت عمل کیست تخمدان به تعداد، اندازه و همچنین نوع عمل تشخیصی از جانب پزشک بستگی داره. مبلغ دقیق زمانی مشخص میشه که پزشک بعد از معاینات لازم، دکتر متخصص زنان، نوع عمل رو مشخص کنه.
هزینه کیست تخمدان، با اولین معاینه پزشک معلوم نمیشه. زیرا در صورتی که کیست به عمل نیاز داشته باشه؛ تعداد و نوع و اندازه اون توی اولین ویزیت و با معاینه عادی مشخص نمیشه.
بهترین درمان کیست تخمدان
بهترین روش درمان کیست های تخمدان، مراقبت و پیشگیری از زیاد شدن و بزرگ شدن اونه. این کار با مراقبت های مخصوص به خانوم ها امکان پذیره.
مصرف داروهای حاوی هورمون مانند قرص های ضد بارداری، تخمک گذاری رو متوقف میکنه. برخی مطالعات نشان میده که این قرص مانع رشد بعضی از کیست های خاص میشن.
معمولاً کیست های تخمدان بی ضرر هستنن، بنابراین پیشگیری نباید چندان نگران کننده باشه. در عوض، علائمی که ممکنه نشون دهنده کیست باشه رو یادداشت کنید و با پزشکتون در میون بذارید.
معاینات منظم لگن رو فراموش نکنید و هر شش ماه برای چکاپ به سراغ یک پزشک متخصص زنان و زایمان برید؛ تا نیاز به درمان جدی پیدا نکنید.
در صورت داشتن کیست چه کار کنم؟
اکثر کیست ها عملکردی هستن و احتمالاً در عرض چند ماه از بین میرن. ممکنه برای اطمینان از عدم رشد کیست به تصویربرداری نیاز داشته باشید.
در صورت مشاهده کیستی که ممکنه در آینده باعث ایجاد عوارض بشه، توصیه های پزشک به بیمار باید انجام بشه. پزشک ممکنه یه سری مراقبت ها رو به بیمار گوشزد کنه.
همچنین ممکنه در چنین مواردی پزشک داروهایی رو تجویز کنه. اما گاهی هم ممکنه دکتر دارو درمانی رو مؤثر نبینه و بیمار نیاز به جراحی داشته باشه.
چه زمانی باید نگران کیست تخمدان باشم؟
کیست هایی که علائم ایجاد میکنن و بزرگتر میشن نیاز به نظارت دقیق تری نسبت به کیست هایی دارن که این اثرات رو ایجاد نمی کنن.
اگه علائمی دارید که فکر می کنید به کیست مربوط میشه، حتماً به سراغ پزشک برید و در مورد علامت هایی که بهشون مشکوک هستید، با ایشون صحبت کنید.
تجویز پزشک رو در مورد مراقبت ها و ویزیت های بعدی در زمان های معین جدی بگیرید تا اگه کیستی وجود داره تحت کنترل و درمان قرار بگیره قبل از این که نیاز به جراحی پیدا کنه.
علائم کیست تخمدان
کیست ها معمولاً علائمی ندارن؛ اما اگر با هر کدوم از موارد زیر روبرو شدید، حتماً به سراغ یک دکتر متخصص زنان برید.
- قاعدگی های دیر، نامنظم یا دردناک
- درد شکم مداوم
- بزرگ شدن و تورم شکم
- مشکل در ادرار و تخلیه مثانه
- احساس در در هنگام مقاربت
- احساس پری (نفخ)، فشار یا ناراحتی در شکم
- کاهش وزن ناگهانی و بی دلیل
- احساس ضعف و بیماری
مراجعه فوری به پزشک
اگه هرکدوم از علائم گفته شده رو دارید، در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید.
اما در صورتی که یکی از علائمی رو که در ادامه نام برده شده رو دارید؛ بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.
- درد شدید شکمی که به طور ناگهانی همراه با استفراغ یا تب باشد.
- احساس سبکی سر یا ضعف و تنفس سریع.
- پوست سرد و لطیف
کلام آخر
کیست های تخمدان شایع و معمولاً بی ضرر هستن؛ بنابراین اگه پزشک در طول معاینه لگن یا سونوگرافی نشونه ای ازش پیدا کرد، نگران نباشید.
این احتمال وجود داره که کیست به عنوان بخشی طبیعی از چرخه قاعدگی تشکیل بشه و ظرف یک یا دو ماه از بین بره. اگه پزشک، کیست نگران کننده ای پیدا کرد، با دقت به تجویزهای بعدی عمل کنید.
معاینات منظم لگن رو در برنامه بهداشتی تون قرار بدید تا پزشک بتونه هر کیست رو زودتر پیدا کنه و در صورت نیاز درمان های لازم رو اجرا کنه.
تعقیب
[…] کیست های تخمدان چگونه بوجود می آیند؟ […]
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگو شرکت کنید؟نظری بدهید!